سهشنبه 19 اردیبهشت 1340/ 23 ذىالقعده 1380 /9 مه 1961
8 بازدید
حضور نخست‌وزیر جدید در اجتماع هشتمین روز اعتصاب معلمین
امروز هشتمین روز اعتصاب معلمین بود و از ساعت 8 صبح آموزگاران و دبیران در باشگاه مهرگان اجتماع کردند.[i]
چندین هزار نفر از معلمین و دانش‌آموزان در باشگاه و کوچه کاخ و قسمتى از خیابان لاله‌زار حضور یافته بودند.[ii]
ساعت 12/9 دقیقه، نخست‌وزیر وارد باشگاه مهرگان شد. هنگام ورود على امینى، معلمین شروع به کف‌زدن و ابراز احساسات کردند. این نخستین بارى بود که پس از کشته‌شدن ابوالحسن خانعلى معلمین کف مى‌زدند. در روزهاى قبل براى ابراز احساسات یا تایید سخن ناطقین فقط صلوات مى‌فرستادند. نخست‌وزیر پشت میکروفون قرار گرفت[iii] و سخنرانى کرد. على امینى گفت:
«خیلى متأسفم که این اعتصاب اساسا پیش آمد. مقدورات تمام اطفال این مملکت در دست با اقتدار شما است. شما طبقه ممتاز مملکت هستید، متاسفم که بر اثر این اعتصاب حتى در سرحدات مملکت یک تشنجى ایجاد شده است. کارى نکنید که این عملیات دستاویزى شود که آزادى در مملکت نقض شود. گاهى زیاده روى در آزادى ممکن است خطراتى را ایجاد کند که به هیچ وجه خسارت ناشى از آن قابل جبران نباشد. اگر حقایق را براى شما تشریح کنم، ممکن است اضطراب شدیدى را براى ملت ایجاد کند.»[iv]
وعده على امینى برای بررسی خواست معلمین و درخواست پایان اعتصاب
على امینى در اجتماع معلمین گفت:
«این قول را مى‌دهم و شرافتم را گرو مى‌گذارم که راجع به تغییر اشل معلمین و خواسته‌هاى شما اقدام کنم. البته باید به من فرصت بدهید تا مطالعه کافى کنم... اگر مى‌شد که به حرف من اعتماد مى‌کردید و دست از اعتصاب برمى‌داشتید و سر کارهاى‌تان مى‌رفتید...»
هنوز صحبت نخست‌وزیر در این مورد به پایان نرسیده بود که فریاد: نخیر، نخیر، قبول نداریم، تا تمام خواسته‌هاى ما عملى نشود دست از اعتصاب برنخواهیم داشت، تا چند دقیقه در فضاى باشگاه طنین انداخت. محمد درخشش ـ نماینده معلمین و رئیس باشگاه مهرگان ـ معلمین را دعوت به سکوت کرد. سپس على امینى ادامه داد:
«بنده یک تقاضایى کردم، مى‌گویید خیر!... من به شما قول شرف دادم که به خواسته‌هاى شما توجه عاجلى به عمل آورم.»
عده‌اى گفتند، براى اینکه هر دولتى آمده از این وعده و وعیدها داده است و مجددا اعتراض شدید معلمین ادامه یافت. محمد درخشش پس از آنکه مجددا سکوت را برقرار ساخت، گفت:
«... شکستن اعتصاب معلمین سراسر کشور هنگامى عملى خواهد شد که تمام مواد قطع‌نامه معلمین که اولین ماده آن تعقیب و مجازات قاتل است اجرا شود.»
على امینى سپس گفت:
«قول مى‌دهم راجع به حقوق حقه شما مطالعه مى‌کنم و بعد به شما مى‌گویم تا چه اندازه مى‌توانم نظر شما را تامین کنم...»
پس از رفتن نخست‌وزیر، محمد درخشش بار دیگر تاکید کرد که شکستن اعتصاب به تصمیم مجمع عمومى همه معلمین کشور و اجراى قطع‌نامه آنان وابسته است.»[v]
برکناری سرگرد ناصر شهرستانى به اتهام قتل ابوالحسن خانعلى
عصر امروز طى اعلامیه‌اى که سه بار از رادیوى ایران پخش شد، اعلام شد:
«طبق دستور دولت، سرگرد [ناصر] شهرستانى ـ رئیس کلانترى دو ـ به اتهام قتل دکتر [ابوالحسن] خانعلى از کار برکنار و پرونده امر براى رسیدگى به مراجع ذى‌صلاحیت ارجاع گردید.»[vi]
احتمال اعتصاب کارمندان وزارت دادگسترى و بانک ملى ایران
گفته می‌شود: «کارمندان ادارات دولتى و به خصوص کارمندان وزارت دادگسترى و بانک ملى ایران، مقدمات اعتصاب عمومى و پیوستن به اعتصاب فرهنگیان را فراهم مى‌کنند و مذاکراتى بین اعتصابیون و نمایندگان سایر ادارات به عمل آمده است.»[vii]
احتمال صدور فرمان انحلال مجلس شوراى ملى در تیتر اول مطبوعات امروز
امروز اغلب روزنامه‌هاى صبح تهران تیتر صفحات اول خود را به صدور فرمان انحلال مجلس شوراى ملى طى 24 ساعت آینده اختصاص داده بودند.[viii] نزدیک ساعت ده صبح در مجلس گفته شد که امروز نیز جلسه علنى، چون کارى در دستور نیست، تشکیل نمى‌شود.[ix]
دیدار نخست‌وزیر و وزیران جدید با شاه
در ساعت 20/11 دقیقه امروز، على امینى ـ نخست‌وزیر ـ در حالى‌که لباس رسمى به تن داشت، به کاخ سلطنتى رفت. از ساعت یازده بامداد نیز وزراى جدید تدریجاً با لباس رسمى در کاخ نخست‌وزیرى حاضر شده بودند.[x]
تمجید آسوشیتدپرس از وزیر کشاورزی ایران
خبرگزارى آسوشیتدپرس، در گزارشى درباره دولت جدید ایران و کابینه مورد نظر على امینى گفت: «تنها عضو انقلابى کابینه [على امینى]، حسن ارسنجانى ـ وزیر کشاورزى ـ است که طرحى نهایى براى یک رفورم عمیق ارضى و تغییر وضع مالکیت زمینهاى مزروعى تهیه کرده است.»[xi]
فرمان انحلال مجلس شورای ملی و سنا و اعلامیه دولت درباره تظاهرات و اجتماعات
در آخرین ساعت‌هاى بعدازظهر امروز و امشب یک فرمان و یک اعلامیه از رادیو پخش شد. فرمان انحلال مجلسین شوراى ملى و سنا از طرف شاه چنین بود:
«نظر به وظیفه خطیرى که قانون اساسى در حفظ مشروطیت و رفاه و سعادت ملت ایران بر عهده ما محول داشته است و نظر به لزوم اتخاذ تصمیم و اقدام به یک سلسله اصلاحات عمیق و قاطع در تمام شئون کشور، به منظور رفع مشکلات روزافزون و نظر به علاقه تامى که در رعایت حقوق ملت عزیز خود داریم و نظر به سابقه تصمیمى که به رعایت افکار عمومى داشتیم و منجر به تجدید انتخابات دوره بیستم مجلس شوراى ملى گردید، در این موقع که دولت مقتدر و اصلاح‌طلبى را براى نجات مملکت از مشکلات موجوده مأمور نموده‌ایم، عقیده داریم که هیچ‌گونه مانعى نباید سد راه اقدامات اساسى و اصلاحى دولت گردد و معتقد بودیم که بدون اصلاح قانون انتخابات، انجام انتخاباتى که روح قانون اساسى ایران را دربرداشته باشد، مشکل، بلکه ممتنع و محال است و متأسفانه با قانون فعلى، انتخاباتى که خالى از نقص و لغزش باشد، مقدور نیست. على‌هذا به نام سعادت ملت ایران و به موجب اصل 48 اصلاحى اردیبهشت ماه 1328 قانون اساسى، انحلال مجلسین شوراى ملى و سنا را اعلام و مقرر مى‌داریم دولت با اصلاح قانون انتخابات اقدام به تجدید انتخابات مجلسین شوراى ملى و سنا بنماید.»[xii]
اعلامیه صادر شده از دولت نیز چنین بود:
«به منظور رعایت اصل 21 قانون اساسى و تامین حقوق سیاسى مردم و جلوگیرى از تجاوز به حقوق عمومى از طرف متظاهران، در حدود ماده دوم و ششم از قانون مجازات حمل اسلحه مصوب آبان ماه 1336 که عینا نقل مى‌شود: «ماده 2ـ هر کس به وسیله هیاهو و جنجال و یا حرکات برخلاف عادت و متعارف و یا تعرض به اشخاص، نظم و آرامش و آسایش عمومى را مختل نماید و یا مرتکب اعمال و رفتارى شود که ایجاد هراس و تشویش در افکار عمومى نماید و یا مردم را از کسب و کار بازدارد و یا آزادى و آسایش عمومى را مختل بسازد، به حبس تادیبى از دو ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. ماده 6ـ در تمام موارد مذکور در این قانون تعقیب و توقیف متهمین طبق قوانین جزایى به عمل خواهد آمد.» دولت، تشکیل اجتماعات براى بیان خواسته‌هاى افراد را منحصرا در میدان جلالیه مجاز دانسته و اجازه مى‌دهد دستجاتى که مایل به تظاهرات باشند، با رعایت قوانین و مقررات مربوطه و توجه به نوبت، در میدان مذکور اقدام به اجتماع نمایند. بنابراین اجتماعات و تظاهراتى که در معابر عمومى از طرف دستجات به عمل مى‌آید و مخل نظم و معیشت مردم و رفاه عمومى است، مطلقا ممنوع و مرتکبین به موجب قانون تحت تعقیب قرار گرفته و مجازات خواهند شد.»[xiii]
پاسخ ابوالحسن ابتهاج به نامه احمد آرامش
ابوالحسن ابتهاج ـ مدیرعامل سابق سازمان برنامه ـ به نامه احمد آرامش (که حالا دیگر خودبه‌خود و با استعفاى جعفر شریف‌امامى، از وزیرمشاورى و سرپرستى سازمان برنامه برکنار شده است) پاسخ داد. ابوالحسن ابتهاج نوشته است که نامه 17 اردیبهشت احمد آرامش حاوى مطالب و ارقامى است که مانند اظهارات او در مجلس شوراى ملى مخالف با حقیقت است.[xiv]
[i]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5352 ـ 19/2/1340 ـ ص 1.
[ii]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10499 ـ 19/2/1340 ـ ص 1.
[iii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5352 ـ 19/2/1340 ـ ص 1.
[iv] - همان.
[v]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10499 ـ 19/2/1340 ـ ص 21.
[vi]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10500 ـ 20/2/1340 ـ ص 22.
[vii]ـ رادیو صداى ملى ایران ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 42 ـ 20/2/1340 ـ ص 22 و 23.
[viii]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10499 ـ 19/2/1340 ـ ص 24.
[ix]ـ همان ـ ص 21.
[x]ـ همان ـ ص 24.
[xi]ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 42 ـ 20/2/1340 ـ ص 9.
[xii]ـ روزنامه کیهان ـ ش5353 ـ 20/2/1340 ـ ص 16.
[xiii]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10500 ـ 20/2/1340 ـ ص 21.
[xiv]ـ عروضى، علیرضا ـ خاطرات ابوالحسن ابتهاج ـ ج 2 ـ تهران- علمی- 1371- ص 481.
