یکشنبه 17 اردیبهشت 1340/ 21 ذىالقعده 1380/ 7 مه 1961
9 بازدید
مراسم چهلم رحلت آیت‌الله‌العظمى بروجردى در تهران و قم
امشب، شب چهلم و فردا، روز چهلم رحلت آیت‌الله‌العظمى حسین بروجردى است. از امروز اهالى بازار تهران پرچم‌هاى سیاه بر بالاى مغازه‌ها نصب کرده‌اند و دیوارهاى داخلى در بعضى از مساجد سیاه‌پوش است. در دورادور میدان ارک نیز بر روى تیرهاى چراغ‌برق پرچم سیاه نصب گردیده است. از صبح امروز دسته‌دسته مردم تهران براى شرکت در مراسم شب چهلم حضرت آیت‌الله بروجردى با اتومبیل به سوى قم روان شده‌اند.[i]
دسته‌هاى عزادار که از زنجیرزنان و سینه‌زنان ترکیب مى‌شوند از بعدازظهر امروز در قم به عزادارى پرداخته‌اند. این دسته‌ها ابتدا وارد صحن حضرت معصومه (س) مى‌شوند و پس از آن به مسجداعظم مى‌روند و در مقبره حضرت آیت‌الله بروجردى فاتحه مى‌خوانند. طبق اظهاراهالى، تعداد جمعیت و مسافرین امروز شهر قم به مراتب بیش از جمعیتى بود که در روز مرگ حضرت آیت‌الله بروجردى و شب هفت به قم آمده بودند. تمام کوچه‌ها و خیابآن‌هاى شهر مملو از جمعیت بود و عجیب آنکه تعداد زنان برابر مردان بود.[ii]
رئیس ساواک قم در گزارشى به ریاست ساواک نوشته است که :
«در روز 17 [ماه] جارى بیش از یکصدهزار نفر بر جمعیت معمولى قم افزوده گردید. دستجات عزادارى در تکایا و مساجد بخش‌هاى شهر قم متمرکز و منزل نمودند و با وضع مرتب در خیابآن‌ها حرکت مى‌نمودند.»[iii]
سخنان حجت‌الاسلام محمدتقى فلسفى درباره نبود عدالت اجتماعی
از طرف هیئت مدیره شرکت روغن‌نباتى شاه‌پسند، از ساعت 4 الى6 بعدازظهر امروز در مسجد ارک مجلس چهلم مرحوم آیت‌الله بروجردى برگزار بود. در این مجلس حجت‌الاسلام محمدتقى فلسفى به منبر رفت و اظهار داشت:
«اسلام در آن روز [صدراسلام] اغلب دنیا را گرفت. این پیشرفت براى اخلاق حسنه مسلمین بوده است. به دین اسلام عمل مى‌کردند و توانستند دنیا را بگیرند ولى در زمان بنى‌امیه و بنى‌العباس ظواهر دین کم‌کم قدرت خودش را از دست داد و خلفا به دین اسلام عمل نکردند و مردم را در مضیقه گذاشتند. مسلمین هم براى هیچ وقت در فکر پیشرفت دین نیستند. عظمت خودشان را از دست دادند. بعد از دست‌دادن قدرت اولیه خودشان گرفتار سیئات اعمال خودشان شدند که امروز همه پاپیچ اعمال خودشان مى‌باشند. آقایان! من چه بگویم، گرفتارى از هر طرف به مملکت ما رو آورده است. خیال مى‌کنید که فقط مسلمین ایران گرفتار سیئات اعمال خودشان هستند، نه بلکه عراق، مصر، اردن، لبنان، سوریه، ترکیه هم غوطه‌ور در دریاى بدبختى و بیچارگى هستند. ولى اکنون هیچ کدام‌یک از این بیچارگی‌ها به پای ما، ملت ایران، نمى‌رسد. من چه بگویم و براى شما، مردم را معطل کنم. در مملکتى که ارزاق به‌طور سرسام‌آور دارد جلو مى‌رود، پول وجود ندارد و ورشکستگى بازار، واخواست سفته‌ها، از طرف دیگر فساد اخلاقى، اینها همه یک طرف، ظلم و جور از طرف دیگر. به خدا دیگر نمى‌توان صداها را درسینه‌ها خفه کرد. وقتى انسان مى‌تواند صدا را در سینه خفه کند که اقلاً براى مردم کار مثبتى انجام داده باشد. ولى کار مثبتى انجام نشده، روزبه‌روز برگرفتاریهاى مردم افزوده مى‌شود. چنین مملکتى نمى‌تواند پایدار باشد. عدالت اجتماعى وجود ندارد. بدانید آقایان! مملکت با کفر و ظلم و جور پایدار نمى‌ماند. شکم مردم گرسنه است، شما آن وقت در این موارد هر قدر بروید بر دستگاه‌هاى انتظامى و ارتش بیفزایید فایده‌اى نخواهد داشت، اوضاع این مملکت زیاد از حد تاریک است، خدا عاقبت ما را به خیر بیاورد. واى اگر این دفعه مردم عصبانى بشوند، قدرتى نیست جلوگیرى کند...»[iv]
ششمین روز اعتصاب معلمین و حضور در مجالس ترحیم ابوالحسن خانعلى
امروز، ششمین روز اعتصاب معلمین در سراسر کشور بود. معلمین تهرانى، امروز در مجالس ترحیم ابوالحسن خانعلى در مسجد ارک، باشگاه مهرگان و دبیرستان جامى حضور یافتند.[v]
در شهرستآن‌ها نیز معلمین در اعتصاب و برگزارى مجالس ختم و یادبود ابوالحسن خانعلى شرکت کردند.[vi] دانشجویان دانشگاه تهران و دانشسراى عالى، همچنان از معلمین حمایت مى‌کنند و توقیف پراکنده دانشجویان، فکر آنان را مشغول کرده است.[vii]
آزادی دانشجویان بازداشتی حوادث اخیر
بعدازظهر امروز سه نفر از دانشجویان دانشکده فنى و چند نفر از سایر دانشکده‌ها، که اخیرا بازداشت شده بودند، آزاد شدند.[viii]
گزارش خبرگزارى آسوشیتدپرس درباره پذیرش خواست معلمین توسط نخست‌وزیر
خبرگزارى آسوشیتدپرس، امروز گزارش داد:
«روزنامه‌هاى تهران براى نخستین بار در صفحات اول خود عکس‌هایى از تظاهرات معلمان چاپ کردند. در حدود شصت‌هزار معلم از روز سه‌شنبه [دوازدهم اردیبهشت] تاکنون براى افزایش حقوق اعتصاب نموده‌اند. تقاضاهاى معلمین دست‌کم با پشتیبانى دو میلیون شاگرد همراه است. گزارش رسیده حاکى است که دکتر [على] امینى ـ نخست‌وزیر ـ با درخواست معلمان موافقت کرده است.»[ix]
عدم تشکیل جلسه مجلس شورای ملی
جلسه علنى امروز مجلس، بى‌هیچ علت مشخصى تشکیل نشد.
امروز مجلس شوراى ملى بلاتکلیف بود. اگرچه اکثر نمایندگان حاضر در مرکز، به مجلس آمده بودند و دستور مجلس نیز سؤالات نمایندگان بود، با این وجود تا ساعت 10 صبح از تشکیل جلسه علنى خبرى نبود و در این ساعت به نمایندگان اطلاع داده شد که مجلس تشکیل نمى‌شود. امروز در سرسراى مجلس، دسته‌هاى چندنفرى از نمایندگان اجتماع کرده و درباره مسائل جارى روز و دولت جدید و ترکیب کابینه صحبت مى‌کردند. عکس‌العمل رهبران فراکسیون‌هاى پارلمانى «مردم» و «ملیون» در قبال دولت جدید، سکوت بود و از هرگونه اظهارنظر خوددارى کردند.»[x]
نطق رادیویی نخست‌وزیر درباره گرداب مخوف اقتصادى و مالى کشور
نخست‌وزیر جدید امشب در یک نطق رادیویى که ده دقیقه طول کشید، براى حل مشکلاتى که با آن روبه‌رو است از ملت ایران کمک خواست. على امینى در نطق رادیویى خود تنها به تشریح اوضاع داخلى پرداخت و اشاره‌اى به سیاست خارجى دولت جدید نکرد. نخست‌وزیر جدید تأکید کرد که ایران دستخوش گرداب مخوف اقتصادى و مالى است و براى به سلامت گذشتن از آن، باید همه نیروى معنوى و مادى جامعه تجهیز گردد. نخست‌وزیر صریحاً اعلام کرد که بیت‌المال ملت در معرض تفریط قرار گرفته و عده‌اى صاحب آلاف و الوف شده‌اند. على امینى از ملت ایران دعوت کرد که براى ریشه‌کن کردن فساد و تباهى و قطع ایادى نادرست و خائن از خزانه مملکت به جهاد برخیزند.[xi]
پاسخ احمد آرامش به سخنان ابوالحسن ابتهاج
احمد آرامش، وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه، پس از نطق روز 31 فروردین در مجلس شوراى ملى و پاسخى که ابوالحسن ابتهاج، مدیرعامل سابق سازمان برنامه، در 11 اردیبهشت به وى داد، امروز جوابیه‌اى خطاب به ابوالحسن ابتهاج در روزنامه اطلاعات منتشر کرد.
احمد آرامش نوشته است:
«گرچه آقاى مدیرعامل سابق سازمان برنامه در نامه خود مطالب گزارش مورخ 31 فروردین اینجانب را صریحاً تکذیب نفرموده‌اند، ولى از جوابهاى ایشان چنین استنباط مى‌شود که من در تنظیم این گزارش اشتباه یا غلو یا شاید اعمال غرض کرده‌ام. البته اگر موضوع مورد بحث مایه اختلافى، مثلاً خانه یا زمین یا حسابى بین شخص اینجانب و آقاى ابتهاج بود، دور از ادب و عقل مى‌نمود که من دامنه گفت‌وگو را به پیشگاه قضاوت عموم بکشانم. ولى متأسفانه موضوع به اندازه‌اى خطیر و بزرگ است، یعنى حرف بر سر سود و زیان سرمایه ملتى است که با عرق جبین و تحمل شداید بسیار، ریال ریال مى‌اندوزند و به دست ما مى‌سپارند، به امید آنکه در راه خیر او خرج کنیم. اینجانب قانونا و اخلاقا وظیفه‌دار هستم که آنچه در این باب به مصلحت مردم مى‌دانم آشکار کنم...»[xii]
[i]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10497 ـ 17/2/1340 ـ ص 1 و 23.
[ii]ـ همان ـ ش 10498 ـ 18/2/1340 ـ ص 21.
[iii]ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات- قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک ج 1: زمینه‌ها ـ تهران- 1378- ص 308.
[iv]ـ همان، ص 316 و 317.
[v]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10498 ـ 18/2/1340 ـ ص 21.
[vi]ـ مجله تهران مصور ـ ش 923 ـ 22/2/1340 ـ ص 57.
[vii]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 360 ـ 17/2/1340 ـ ص 8.
[viii]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 361 ـ 18/2/1340 ـ ص 8.
[ix]ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 41 ـ 19/2/1340 ـ ص 3.
[x]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5350 ـ 17/2/1340 ـ ص 1 و 15.
[xi]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10498 ـ 18/2/1340 ـ ص 23.
[xii]ـ عروضی، علیرضا- خاطرات ابوالحسن ابتهاج ـ ج 2 ـ تهران- علمی- 1371- ص 475.
