سهشنبه 12 اردیبهشت 1340/ 16 ذىالقعده 1380/ 2 مه 1961
8 بازدید
اعتصاب عمومى معلمان به دلیل کمی حقوق
شکایت معلمین از کمى حقوق در چند روز اخیر به آنجا منتهى شد که معلمین تصمیم به اعتصاب عمومى و تعطیل کلاس‌هاى درس گرفتند. این تصمیم امروز به اجرا درآمد و دبیران و آموزگاران از رفتن سرکلاس درس خوددارى کردند. بدین‌ترتیب امروز دبستآن‌ها و دبیرستآن‌ها تعطیل گردید و دانش‌آموزان یا به مدرسه نرفتند یا بعضى در محوطه‌هاى مدرسه‌ها اجتماع کردند.[i]
اجتماع معلمین تهرانى در میدان بهارستان
از ساعت 30/8 بامداد به تدریج دستجات متشکل و منظم معلمین که از نقاط مختلف تهران حرکت کرده بودند از خیابآن‌هاى شاه‌آباد، اکباتان، صفى علیشاه و بوعلى در اطراف میدان بهارستان اجتماع کردند و با انتخاب چند نماینده قصد داشتند با هیئت رئیسه مجلس شوراى ملى درباره ترمیم حقوق خود مذاکره کنند.[ii]
قرار بود ساعت ده بامداد، جلسه مجلس شوراى ملى براى ادامه رسیدگى به بودجه کل کشور در سال 1340 تشکیل شود. وکلایى که وارد مجلس مى‌شدند، با معلمینى مواجه بودند که در میدان بهارستان اجتماع کرده بودند، ولى هنوز میدان بهارستان آرام بود.[iii]
معلمین که لحظه‌لحظه بر جمعیت آنان افزوده مى‌شد، روى زمین نشستند. معلمین مرد در دو طرف و معلمین زن در وسط آن‌ها دیده مى‌شدند.[iv] دیرى نگذشت که چند خودرو آب‌پاش براى متفرق ساختن معلمین وارد میدان بهارستان شدند و لوله‌هاى آب را بر روى آنان باز کردند.[v] چند تن از معلمین، از جمله دکتر ابوالحسن خانعلى به ماشین‌هاى آتش‌نشانى نزدیک شدند و لوله‌هاى آب را که به طرف جمعیت بود، به طرف میدان برگرداندند.
قتل ابوالحسن خانعلى در میدان بهارستان
با صداى شلیک گلوله‌ها[vi] این «اشخاص از طرف مامورین انتظامى مضروب و مجروح شدند:
1 ـ دکتر ابوالحسن خانعلى، دبیر دبیرستآن‌هاى جامى و شرف بر اثر اصابت گلوله به مغز
2 ـ غلامرضا احدیان، آموزگار دبستان تابان حشمتیه، بر اثر ضربه سرنیزه به شکم
3 ـ سیاوش باباوندى، دانش‌آموز کلاس چهارم ریاضى دبیرستان داورپناه، بر اثر اصابت گلوله به لگن
4 ـ حسین شرقى، آموزگار دبستان دولتى شاه‌آباد بخش ده، بر اثر ضربه به پهلو.[vii]
غلامرضا احدیان، سیاوش باباوندى و حسین شرقى به بیمارستان سینا اعزام شدند و دکتر ابوالحسن خانعلى توسط عده‌اى از همکاران خود به بخش جراحى بیمارستان بازرگانان برده شد.[viii] و در نهایت کشته شد.
نظر جعفر شریف‌امامى ـ نخست‌وزیر ـ درباره سوءاستفاده اخلال‌گران از مقام معلم
سروصداى معلمین در داخل مجلس هم شنیده مى‌شد.[ix] در این هنگام، جعفر شریف‌امامى ـ نخست‌وزیر ـ پشت تریبون قرار گرفته بود و مى‌گفت:
«با کمال تاسف قبل از آمدن لایحه اصلاح حقوق معلم، بنده اطلاع داشتم که قبلاً آن‌ها را تحریک کرده‌اند و یک عده اخلال‌گر از مقام شریف معلم سوءاستفاده نموده‌اند. من متأسفانه نمى‌توانم اجازه بدهم که اشخاص اخلال‌گر در لباس معلم سوءاستفاده کنند و امنیت مملکت را به هم بزنند. البته معلمها مورد علاقه و دلبستگى کامل دولت هستند و این قانون هم نشانه کمال حُسن‌نیت دولت بوده است، اگر امکان بیشترى هم داشته باشد، البته هنگام طرح لایحه در کمیسیون بفرمایند، بنده با کمال میل انجام مى‌دهم.»[x]
شریف‌امامى نگران شده بود و فورى از جلسه بیرون رفت و هنگامى که برگشت همه متوجه نگرانى او شده بودند. وى در تماس با صادق امیرعزیزى ـ وزیر کشور ـ به عمق قضایا پى برده بود.[xi]
پایان بررسى لایحه بودجه سال 1340 کل کشور در جلسه امروز مجلس شوراى ملى
پس از دو هفته رسیدگى، سرانجام ساعت 2:30 بعدازظهر بررسى لایحه بودجه کل کشور در مجلس شوراى ملى خاتمه یافت و لایحه براى رسیدگى به مجلس سنا ارسال شد.[xii] لایحه مربوط به حقوق معلمین نیز در دستور رسیدگى مجلس قرار گرفت تا در جلسه روز پنجشنبه تصویب گردد.[xiii]
پخش خبر کشته شدن ابوالحسن خانعلی
بعدازظهر امروز خبر کشته شدن ابوالحسن خانعلى، دهان‌به‌دهان به گوش مردم تهران رسید. بر اثر انتشار خبر فوت خانعلى، هیجان و اندوه زیادى در عموم طبقات مردم به خصوص معلمین کشور برانگیخته شد و خبرنگاران خبرگزاری‌هاى خارجى خبر قتل یک معلم را در تهران به دنیا مخابره کردند.[xiv]
آزادی محمد درخشش؛ نماینده معلمین
عصر امروز، محمد درخشش ـ نماینده معلمین ـ آزاد شد و باشگاه مهرگان دایر گردید.[xv]
نگهداری پیکر ابوالحسن خانعلى در مسجد اسکندرى
پیکر دکتر خانعلى که گلوله به مغزش اصابت کرده بود به مسجد اسکندرى منتقل شد و یکصد معلم داوطلب، شب را در مسجد خوابیدند تا پیکرش پیش از تشییع در روز بعد ربوده نشود.[xvi] معلمین که جلو باشگاه مهرگان اجتماع کرده بودند، براى عیادت مجروحین حادثه صبح امروز نیز به بیمارستان سینا رفتند و تقاضا کردند از میان خودشان براى آن‌ها پرستار بگذارند.
اعلام جرم معلمین علیه سرگرد ناصر شهرستانی
در جلسه امشب باشگاه مهرگان، عده‌اى از معلمین اعلام جرمى علیه سرگرد ناصر شهرستانى ـ رئیس کلانترى دو ـ تهیه کردند.[xvii] این سرگرد متهم به قتل ابوالحسن خانعلى شد.
ملاقات شریف‌امامی با شاه درباره قتل ابوالحسن خانعلی
جعفر شریف‌امامى ـ نخست‌وزیر ـ تعریف مى‌کند:
«وقتى که [ابوالحسن] خانعلى تیر خورد ـ شبى که در منزل مى‌خواستم استراحت بکنم ـ ساعت یازده و نیم تقریباً بود، در زدند. دیدم که تیمسار [غلامعلى] اویسى است. آن وقت رئیس گارد بود. گفت: «اعلى‌حضرت فرمودند که شما بیایید به کاخ مخصوص، یک کار لازمى دارند.» گفتم که چه اشکالى دارد من صبح بیایم خدمت‌شان، حالا که وقت استراحت خودشان است و من هم تا لباس بپوشم معطل مى‌شوید. گفت: «نه. فرمودند لباس بپوشید و بیایید.» لباس پوشیدم و رفتم کاخ. آن وقت رئیس شهربانى [نعمت‌الله] نصیرى بود. نصیرى و [حسن] علوى‌کیا [قائم‌مقام سازمان اطلاعات و امنیت کشور در امور داخلى] آنجا بودند. اعلى‌حضرت فرمودند: «فردا قرار است که شیطنت‌هایى بشود و کارهایى بکنند.» گفتم: «چه کارى؟ چه چیزى؟» گفتند: «جنازه را مى‌خواهند راه بیندازند و شلوغ بکنند.» گفتم که جنازه را اشکالى ندارد، ترتیبى داده بشود که صبح زود ببرندش و دفنش بکنند. البته باید با رئیس فامیل خانعلى مذاکره کرد. نصیرى گفت که سرهنگى ]سرهنگ شادمهر، دایى ابوالحسن خانعلى[ در سازمان امنیت است که ارشد افراد فامیل خانعلى است، ما به او مى‌گوییم و ترتیبش را مى‌دهیم که جنازه را ببرند قم دفن بکنند. مطلب به این صورت مذاکره و تقریباً تمام شد. بعد اعلى‌حضرت مسائل دیگرى را مطرح کردند. سپس آمدم منزل...»[xviii]
اعتصاب فرهنگیان مشهد و بجنورد
فرهنگیان مشهد و بجنورد نیز براى اعتراض به لایحه حقوق معلمین از حضور در کلاس‌هاى درس خوددارى کردند.
در مشهد پس از آنکه حدود پانصد نفر اجتماع کردند، تلگرافى از طرف جمع خطاب به جهانشاه صالح ـ وزیر فرهنگ ـ ارسال شد. در این تلگراف، فرهنگیان مشهد نگرانى خود را نسبت به اشل حقوق معلمان اعلام کردند.[xix] در بجنورد نیز دانش‌آموزان دبیرستانى پس از تعطیلى کلاس‌ها چند نیمکت و صندلى و شیشه را شکستند و دسته‌دسته روانه خیابآن‌ها شدند تا به خانه بروند.[xx]
استعفاى وزراى بهدارى و دادگسترى
به صورت غیررسمى اعلام شد که جعفر شریف‌امامى ـ نخست‌وزیر ـ با استعفاى وزراى بهدارى (جواد آشتیانى) و دادگسترى (محمد على ممتاز) موافقت کرده است.[xxi]
نظر سفیر شوروى در ایران درباره دوستی دو کشور
امروز انجمن مطبوعات ایران به افتخار نویسندگان نشریات تاریخى جشن 2500 ساله و شجاع‌الدین شفا ـ مشاور مطبوعاتى دربار شاه ـ مهمانی برپا کرد. در این جشن نیکلاى پکوف ـ سفیر شوروى در ایران ـ نیز حاضر بود و با چند چهره مطبوعاتى گفتگو کرد. وى گفت:
«پیمان سنتو براى شما مخارج کمرشکنى دارد و شما مى‌توانستید این پول‌ها را خرج توسعه کشاورزى و فرهنگ و ترضیه فرهنگیان خود کنید و مردم مرفه و سعادتمندى شوند... ما با شما دوست هستیم و هیچ خطرى از طرف ما متوجه شما نیست...ما دستور داده‌ایم قواى مسلح شوروى از مرزهاى ایران عقب نشینى کنند، آیا این کار براى نشان دادن حسن نیت و دوستى کافى نیست؟... ولى تا وقتى که این پیمان سنتو در میان است، دوستى ما ممکن نیست. دو سال قبل هم به علت همین پیمان که با امریکایی‌ها بستید، امضاى پیمان عدم تجاوز ما معوق ماند... اگر امروز امریکایی‌ها به شما کمک‌هاى جزیى و بى‌نتیجه‌اى مى‌کنند، به خاطر منافعى است که در ایران دارند و روزى که دیگر نفعى نداشتند کوچک‌ترین کمکى به شما نخواهند کرد.»[xxii]
[i]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10493 ـ 12/2/1340 ـ ص1.
[ii]ـ مجله تهران مصور ـ ش 923 ـ 22/2/1340 ـ ص 5.
[iii]ـ سفرى، محمدعلى ـ قلم و سیاست ـ ج 2 (از کودتاى 28 مرداد تا ترور منصور) ـ تهران- نامک- 1373- ص 369.
[iv]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10500 ـ 20/2/1340 ـ ص32.
[v]ـ مجله تهران مصور ـ ش 923 ـ 22/2/1340 ـ ص5.
[vi]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10500 ـ 20/2/1340 ـ ص32.
[vii]ـ مجله خوشه ـ ش 21 ـ 17/2/1340 ـ ص11.
[viii]ـ مجله تهران مصور ـ ش 923 ـ 22/2/1340 ـ ص5.
[ix]ـ سفرى، محمدعلى ـ قلم و سیاست ـ ج 2 (از کودتاى 28 مرداد تا ترور منصور) ـ تهران- نامک -1373- ص370.
[x]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10493 ـ 12/2/1340 ـ ص24.
[xi]ـ سفرى، محمدعلى ـ قلم و سیاست ـ ج 2 (از کودتاى 28 مرداد تا ترور منصور) ـ تهران- نامک -1373- ص370.
[xii]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10494 ـ 13/2/1340 ـ ص1.
[xiii]ـ همان.
[xiv]ـ مجله خوشه ـ ش 21 ـ 17/2/1340 ـ ص11.
[xv] - مجله امید ایران ـ ش 356 ـ 22/2/1340 ـ ص78.
[xvi]ـ همان.
[xvii]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 357 ـ 13/2/1340 ـ ص3.
[xviii]ـ خاطرات جعفر شریف‌امامى ـ تهران- نگاه امروز- 1380- ص 235 و 236.
[xix]ـ روزنامه خراسان ـ ش 3421 ـ 13/2/1340 ـ ص8.
[xx]ـ همان ـ ش 3426 ـ 19/2/1340 ـ ص8.
[xxi]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10493 ـ 12/2/1340 ـ ص1.
[xxii]ـ مجله ترقى ـ ش 956 ـ 18/2/1340 ـ ص3و45.
