شنبه 12 فروردین 1340/ 15 شوال 1380 / 1 آوریل 1961
6 بازدید
مراسم سومین روز رحلت آیت‌الله العظمى بروجردى در قم
سومین روز رحلت حضرت آیت‌الله العظمى بروجردى نشان داد که همه مردم ایران و به خصوص ساکنان شهر قم همچنان عزادارند. از صبح امروز مرتباً دسته‌هاى عزاداران از شهرستآن‌هاى کشور و محلات اطراف قم، وارد این شهر شدند و براى شرکت در مراسم عزادارى به مسجد اعظم روى آوردند. صبح تا ظهر امروز، مراسم عزادارى از طرف فرزند ارشد آیت‌الله العظمى بروجردى در مسجد اعظم برپا بود و بعدازظهر و عصر و غروب، این مراسم از طرف آیت‌الله گلپایگانى، آیت‌الله شریعتمدارى و آیت‌الله مرعشی نجفى در همین مسجد برگزار شد.[i]
برگزارى مجلس ترحیم براى آیت‌الله العظمى بروجردى از سوى دربار و دولت
مردم و بازاری‌ها صبح و عصر امروز در مجالس ترحیم مسجد شاه (که از طرف دربار و دولت برپا شده بود) شرکت کردند. گفته مى‌شود مجالس عزادارى بازاری‌ها پس فردا صبح شروع خواهد شد.[ii]
محمدرضا پهلوى در مجلس ترحیمى که دربار برگزار کرده بود شرکت کرد و در پایان این مجلس حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدتقى فلسفى سخنرانى کرد. شاه که براى شرکت در مجلس ترحیم، قبل از ظهر از شمال ایران با هواپیما به تهران آمده بود، ظهر امروز با هواپیما به شمال بازگشت.[iii]
به صدا درآمدن ناقوس کلیساى ارامنه آبادان براى سومین روز رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی
ظهر امروز ناقوس کلیساى ارامنه مقیم آبادان به مدت نیم ساعت به صدا درآمد و سومین روز رحلت آیت‌الله العظمى بروجردى را اعلام کرد.[iv]
تورات‌خوانیِ کلیمیان نهاوند به یاد آیت‌الله العظمى بروجردى
جامعه کلیمیان نهاوند مجلس ترحیمى برگزار کردند و با قرائت آیاتى از تورات، براى ایشان دعا شد.[v]
پیام تسلیت نمایندگان کشورهای مختلف به مناسبت رحلت آیت‌الله العظمى بروجردى
وزارت امورخارجه اعلام کرد که امروز نمایندگان بسیارى از دولت‌های خارجى، رحلت آیت‌الله العظمى بروجردى را تسلیت گفتند.[vi]
رایزنی‌هاى مطبوعات درباره جانشین آیت‌الله العظمى بروجردى
مطبوعات امروز پس از اعلام خبرهاى مربوط به مراسم عزادارى براى رحلت آیت‌الله العظمى بروجردى مطالبى درباره جانشین ایشان منتشر کردند.[vii]
نظر رئیس مجلس سنا درباره تعیین جانشین آیت‌الله العظمی بروجردى
صدرالاشراف ـ رئیس مجلس سنا ـ در مجلس ترحیم آیت‌الله العظمى بروجردى درباره جانشین ایشان، به خبرنگاران گفت:
«در این مورد اکنون نمى‌شود پیش‌بینى کرد و تعیین چنین شخصیتى با علما و جامعه روحانیت است.»[viii]
مهرو موم اتاق کتابخانه و صندوق شخصى آیت‌الله العظمى بروجردى توسط آیت‌الله گلپایگانى و آیت‌الله شریعتمدارى
امروز روزنامه کیهان خبر داد که اتاق کتابخانه و صندوق شخصى حضرت آیت‌الله العظمى بروجردى، توسط آیت‌الله شریعتمدارى و آیت‌الله گلپایگانى، در حضور بستگان آن مرحوم (فعلاً و تا تعیین تکلیف) مهر و موم شد.[ix]
معرفی آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینى توسط روزنامه کیهان
نخستین نام در ردیف چهارده نفره روزنامه کیهان براى جانشینى آیت‌الله بروجردى، آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینى است. این روزنامه در معرفى ایشان نوشته است:
«حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینى در سال 1321 هجرى قمرى متولد شدند و تحصیلات علمى خود را در شهر قم گذراندند. ایشان قسمتى از سطوح را در محضر مرحوم آیت‌الله سیدعلى یثربى کاشانى و بقیه دروس خود را در محضر مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حایرى طى کردند. ایشان یک درس فقه صبح‌ها و یک درس اصول عصرها در حوزه علمیه قم تدریس مى‌نمایند که در هر یک از دروس ایشان متجاوز از 400 نفر دانشجو و طلاب علوم دینى شرکت دارند. اکثر شاگردان حوزه درس ایشان را فضلاى طراز اول حوزه علمیه قم تشکیل مى‌دهند و درس‌هاى ایشان توسط حاج میرزا جعفر سبحانى به صورت کتاب تدوین شده و تاکنون دو جلد آن منتشر گردیده است. مرحوم آیت‌الله العظمى آقاى بروجردى در مسائل مهمى که پیش مى‌آمد با چند تن از علما مشورت مى‌نمودند که یکى از آنان، آیت‌الله خمینى بودند. ایشان تالیفات متعددى دارند که از جمله کتاب طهارت (پاکیزگى از نظر قانون مقدس اسلام)، کتاب مکاسب محرمه (دستورات تجارت و بازرگانى از نظر دین اسلام) و دوره کامل اصول را مى‌توان نام برد. مهم‌ترین آثار ایشان حاشیه‌نویسى بر کتاب عروه‌الوثقى است که قریب بیست سال وقت صرف تحشى آن نموده‌اند. کتاب عروه‌الوثقى یک دوره کامل فقه است و حضرت آیت‌الله خمینى علاوه بر آن بر کتاب وسیلةالنجاة مرحوم آیت‌الله آقا سیدابوالحسن اصفهانى، نیز حاشیه نوشته‌اند. به طور کلى اوقات ایشان عموماً صرف مطالعه، نگارش و تدریس مى‌شود و به همین جهت کمتر در اجتماعات دیده مى‌شوند. حضرت آیت‌الله خمینى نزدیک به 25 سال است که به تدریس اشتغال دارند و در دوران طلبگى نیز اجازه تدریس داشتند.»[x]
اعلام میزان وجوه شرعى در اختیار آیت‌الله العظمى بروجردى
یک روزنامه نوشت: « به طور تقریب در ماه مبلغ پنج میلیون ریال بابت سهم امام از طرف تجار و ثروتمندان ایرانى به نام آیت‌الله بروجردى به قم حواله مى‌شد و دست‌کم دویست تا چهارصد هزار روپیه از طرف تجار هندى و پاکستانى به قم حواله مى‌گردید. وجوه مزبور به مصرف اداره حوزه‌هاى علمیه قم، نجف و کربلا مى‌رسید و حقوق طلاب هم از این بودجه پرداخت مى‌شد. بدیهى است این وجوه سرشار کماکان به قم حواله خواهد شد و توقفى پدید نخواهد آمد و مسلم است بعد از برگزارى مراسم هفت حضرت آیت‌الله العظمى بروجردى، طاب‌ثراه، مسئله جانشینى ایشان روشن خواهد شد.»[xi]
پرونده کمک‌های امریکا به ایران در مطبوعات
موضوعى که در صفحه‌هاى مطبوعات پیداست کمک‌هاى امریکا به ایران است. شنیده‌ها حاکى از آن است که دین راسک ـ وزیر امور خارجه امریکا ـ به حسین قدس نخعى ـ وزیر امور خارجه ایران ـ گفته است که هیچ کمکى از طرف امریکا به ایران نخواهد شد، مگر اینکه دولت ایران تغییر وضع بدهد.[xii] خبرگزارى آلمان، علت این برخورد را آینده مناسبات ایران و اتحاد جماهیر شوروى مى‌داند و پیش‌بینى مى‌کند که مناسبات بر اساس عکس‌العمل غرب، به خصوص واشنگتن و لندن، تعیین خواهد شد. ایرانی‌ها منتظرند که روش دول غربى در این زمینه در جلسات شوراى وزیران پیمان مرکزى (پیمان سابق بغداد) که قرار است در اواخر آوریل در آنکارا تشکیل شود، فاش گردد. انگلستان، ایران، پاکستان و ترکیه اعضاى رسمى پیمان مرکزى (سنتو) هستند و امریکا با آن‌ها در این پیمان همکارى مى‌کند. محافل سیاسى ایران نسبت به آینده پیمان مرکزى که ایرانیان در حال حاضر بیش از دیگران به تقویت آن علاقه‌مندند، ابراز خوش‌بینى زیادى نمى‌کنند. در تهران کمک شوروى به پاکستان براى کارهاى مربوط به اکتشاف نفت و نیز مذاکرات اقتصادى ترکیه و شوروى، با علاقه بسیارى تعقیب مى‌شود. در تهران همچنین نسبت به تغییراتى که در سیاست داخلى و خارجى ترکیه روى مى‌دهد توجه خاص مبذول مى‌گردد و سیاست جمال گورسل ـ رئیس‌جمهور ترکیه ـ براى انتقال تدریجى ترکیه به سوى ترقى از همان راه کمال آتاتورک ـ مؤسس ترکیه نو ـ که به‌نظر نه تنها ایرانیان بلکه دیگران نیز مبتکر سیاست بى‌طرفى است، موجب ناراحتى شدید در میان ایرانیان شده است. ازاین‌رو است که در ایران با کمى بى‌تکلیفى انتظار تشکیل جلسات شوراى وزیران پیمان مرکزى در آنکارا کشیده مى‌شود.[xiii]
البته رادیو مسکو، علت نگرانى ایران از نتایج جلسات آخر آوریل را در این مى‌داند که : «ایالات متحده امریکا، براى کمک کذایى به کشورهاى مسلمان عضو پیمان سنتو در حدود پنج میلیارد دلار خرج کرده است و در نتیجه در اقتصادیات این کشورها نفوذ قابل ملاحظه‌اى به دست آورده و از نظر سیاسى و اقتصادى آن‌ها را وابسته خود گردانیده، به هدف خودش رسیده است. حالا سوداگران سیاسى امریکا هم مانند سوداگران دیگر تمایلى به ابراز سخاوت ندارند... محافل اجتماعى ایران مدت‌هاست که به ماهیت واقعى سنتو و نقشه‌ها و نتایج آن یعنى پیمان نظامى دو جانبه امریکا و ایران پى‌برده‌اند، یکى از هدف‌هاى اساسى این پیمان، این است که ایران را به متابعت از امریکا در آورده، استقلال سیاسى آن را محدود ساخته و راه را براى استثمار پردامنه ایران به دست انحصارهاى امریکا هموار نماید.»[xiv]
اما برداشت یکى از مطبوعات ایران (با توجه به آنکه هنوز متن لایحه بودجه امسال منتشر نشده است) این است که: «فعلاً وضع براى جلب کمک امریکا زیاد مساعد نیست، وضع نفت هم که نمى‌توان گفت بحرانى نیست، هم اکنون پالایشگاه آبادان که براى کشور ما اهمیت حیاتى دارد، در حال بحران وابسته‌شدن است، عوامل مساعد دیگرى هم به چشم نمى‌خورد، به این جهت در چنین موقعى باید درباره بودجه خیلى دقت بشود و در واقع یک بودجه انقلابى که تمام تحولات اقتصادى را در نظر داشته باشد وضع گردد، والا باید شعار «من کم پولم» را بخوانیم...»[xv]
روزنامه دیگرى با اشاره به مشکلات سال گذشته مثل: گرانى خواربار و تنگى معیشت، فساد انتخاباتى و مقاومت منفى معلمان براى ازدیاد حقوق، نوشته است: «حال نمى‌دانیم در سال 1340 دولت و مصادر امور مملکت براى جلب افکار و آراى ملت ایران و کاشتن تخم نارضایتى در کشور و مهم‌تر از همه، کوتاه ساختن دست ناراضى درست‌کنها چه خواهند کرد و چه نقشه‌اى خواهند داشت و با چه حربه‌اى به جنگ این عوامل خواهند رفت تا به این حد و درجه فاصله میان ملت و دولت برقرار نباشد. اگر هیئت حاکمه خواهان بقاى کشور و جلب رضایت عمومى است، آیا بهتر نیست در کم کردن فاصله بین خود و ملت درنگ را جایز نشمارد و در درجه اول، نادُرستان را که متأسفانه در اغلب سازمآن‌هاى دولتى نارضایتى مراجعین را فراهم مى‌سازند به موجب قانون و به حکم محکمه قانون به مجازات برساند. در درجه دوم، در هر مرحله اعم از مسائل سیاسى و اقتصادى و اجتماعى مردم را به کمک بخواهد و از افکار و عقاید مردم همان طورى که در کشورهاى راقیه معمول و مجرى است، مطلع شود و سپس دست به تصمیم بزند تا انتقاد و ناراحتى عمومى از تصمیمات غیرمنتظره دولت‌ها تا به این حدود و درجه شدت پیدا نکند.»[xvi]
کنسرسیوم نفت در مطبوعات به بهانه سالگرد ملی شدن صنعت نفت
در حالى که مطبوعات از آخرین روزهاى سال گذشته در وصف دهمین سالگرد ملى شدن صنعت نفت در ایران مى‌نویسند، یکى از روزنامه‌هاى امروز نوشت: «شنیده مى‌شود مى‌خواهند هیئتى براى مذاکرات نفت به لندن بفرستند تا با کنسرسیوم [بین‌المللى نفت] درباره افزایش تولید نفت مذاکره کند.»
این روزنامه افزوده است: «ما متاسفیم که مصلحت‌اندیشى اجازه نمى‌دهد ناگفتنی‌ها را بى‌پرده‌تر از آنچه گفته‌ایم فاش کنیم تا دنیا بیشتر و واضح‌تر به مفهوم بیانات آن سیاستمدار امریکایى پى ببرد که عقیده دارد، اگر ایران صددرصد سود نفت خود را هم ببرد، باز اثرى در وضع این کشور نخواهد کرد، تا دنیا بهتر بداند که کنسرسیوم نفت و ما، نزد کشورهاى بزرگ، حالت کودک صاحب گوهر و شیاد رهگذر پیدا کرده‌ایم و اگر حتى کمک کافى به کشور ما نمى‌شود، به خاطر آن است که دایم محتاج باشیم و تسلیم بازی‌هاى کنسرسیوم نفت شویم. ما متاسفیم که مقامات ایرانى نیز به این نکات کمتر حساسیت نشان مى‌دهند، آن‌ها شاید هرگز فرصت نکرده‌اند وضع مالى کشور را از زمانى که کنسرسیوم با ما طرف شده است، با تحلیل انتقادى مورد نظر قرار دهند. این قابل قبول نیست که ما روى ثروت ملى خداداد خویش با نگاه حسرت‌بار ناظر غارتگری‌هاى مُشتى دلال بین‌المللى نفت باشیم و خودمان براى اجراى یک پروژه عمرانى، احتیاج به کمک دیگران داشته باشیم.»
این روزنامه از شنیده و بررسى خود نتیجه گرفته است: «استیفاى حقوق ملى ما در نفت تاخیربردار نیست و فرستادن هیئت به لندن شایسته ما نمى‌باشد. این کنسرسیوم است که باید به ایران بیاید و تکلیفش را با ما روشن کند. کنسرسیوم همیشه خواسته است ایران را با مذاکره خسته کند و از ادامه مبارزه براى استیفاى حقوق خود مأیوس سازد.»[xvii]
[i]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10467 ـ 12/1/1340 ـ ص 17.
[ii]ـ همان ـ ص 19.
[iii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5320 ـ 12/1/1340 ـ ص 2.
[iv]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10468 ـ 14/1/1340 ـ ص 13.
[v]ـ همان ـ ش 10471 ـ 17/1/1340 ـ ص 13.
[vi]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 332 ـ 12/1/1340 ـ ص 8.
[vii] - روزنامه اطلاعات ـ ش 10467 ـ 12/1/1340 ـ ص 17.
[viii]ـ همان.
[ix] - روزنامه کیهان ـ ش 5320 ـ 12/1/1340 ـ ص15
[x]ـ همان.
[xi]ـ روزنامه دنیا ـ ش 636 ـ 12/1/1340 ـ ص4.
[xii]ـ آبادیان، حسین - زندگینامه سیاسى دکتر مظفر بقایى – تهران- موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی- 1377- ص 244.
[xiii]ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 11 ـ 12/1/1340 ـ ص 3و5.
[xiv]ـ همان ـ ش 12 ـ 14/1/1340 ـ ص 7و8.
[xv]ـ مجله تهران اکونومیست ـ ش 401 ـ 12/1/1340 ـ ص 5.
[xvi]ـ روزنامه دنیا ـ ش 636 ـ 12/1/1340 ـ ص 4.
[xvii]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 332 ـ 12/1/1340 ـ ص4.
