چهارشنبه 27 اردیبهشت 1340/ 2 ذىالحجه 1380/ 17 مه 1961
9 بازدید
اجازه‌نامه‌های آیت‌الله روح‌الله موسوى خمینى درباره امور حسبیه و شرعیه
آیت‌الله روح‌الله موسوى خمینى، امروز اجازه نامه‌هایى براى شیخ صادق احسان‌بخش و سیدهاشم رسولى محلاتى امضا و مُهر کرد.[i] این اجازه‌نامه درباره امور حسبیه و شرعیه است. در اجازه‌نامه شیخ صادق احسان‌بخش آمده است:
«از طرف حقیر مجازند در تصدى امور حسبیه و شرعیه، که تصدى آن در عصر غیبت ولى امر و ناموس دهر ـ عجل‌الله فرجه‌الشریف و جعلنا له فداه ـ از مختصات فقیه جامع‌الشرایط است، پس از براى ایشان است تصدى امور مذکوره با رعایت احتیاط، و نیز جناب ایشان مجازند در اخذ سهمین مبارکین و ایصال سهم سادات را به محل مقرر آن و صرف سهم مبارک امام ـ علیه‌السلام ـ را در اعاشه خودشان به نحو اقتصاد در صورت احتیاج، و صرف یک ثلث از بقیه را در ترویج دیانت مقدسه اسلام و علوّ کلمه حق و ایصال دو ثلث دیگر را نزد حقیر براى صرف در حوزه علمیه.»[ii]
سفر شاه و فرح به نروژ
بامداد امروز شاه و فرح براى بازدید رسمى ده روزه از کشور نروژ، با هواپیماى اختصاصى تهران را ترک کردند.[iii] پیش از این سفر به فرمان شاه، غلامرضا پهلوى، عبدالرضا پهلوى، على امینى ـ نخست‌وزیرـ و حسین علاء ـ وزیر دربار ـ عضویت شوراى سلطنت را عهده‌دار گردیدند. در غیاب شاه، شوراى سلطنت عهده‌دار وظایف سلطنت خواهد بود و در صورت لزوم براى بررسى مسائل مملکت تشکیل جلسه خواهد داد.[iv] پس از خروج محمدرضا پهلوى و همسرش از کشور، على امینى در تلگرافى، به آن‌ها گفت:
«عموم [مردم] انتظار دارند که سفر... هرچه ممکن است کوتاه باشد... البته در غیاب شاهنشاه، حضور والاحضرت ولایتعهد در کشور موجب دلخوشى عمومى است.»[v]
ادامه اعتصاب کارگران در اصفهان
در اصفهان اعتصاب کارگران دو کارخانه شهناز و نختاب همچنان ادامه دارد.[vi] عطاءالله خسروانى ـ وزیر کارـ امروز وارد اصفهان شد تا ضمن دو روز اقامت خود درباره وضع کارگرى این شهرستان، مخصوصاً در مورد اعتصاب کارگران مطالعاتى انجام دهد و به تقاضاهاى کارگران اعتصابى رسیدگى کند.[vii] خبرهاى رسیده از اصفهان مى‌گوید: «تاکنون هیچ‌گونه زدوخوردى بین کارگران اعتصابى و مامورین رخ نداده»[viii]، اما عده‌اى تظاهراتى در خیابان‌ها انجام دادند و یک کارگر را به عنوان اینکه از طرف مامورین انتظامى کتک خورده و به قتل رسیده است، روى تخته گذاشته با خود در خیابان‌ها گردانیدند، ولى هنگامى که مامورین مى‌خواستند جنازه کارگر مقتول را از تظاهرکنندگان بگیرند و به پزشکى قانونى تحویل دهند، آن‌ها پا به فرار گذاشتند و کارگر متوفى هم که گویا روى تخته به خواب ابدى فرورفته بود، از جا بلند شد و در رفت!»[ix]
توافق نمایندگان کامیون‌داران و وزارت راه
در جلسه‌اى که امروز در وزارت راه با حضور نمایندگان کامیون‌داران و مسئولین وزارت راه و نمایندگان چند وزارتخانه تشکیل شد، مشکلات کار کامیون‌داران از حیث توزین و میزان تناژ بار، مورد مذاکره قرار گرفت و مقرر شد: «مقررات بین‌المللى توزین به موقع، به اجرا گذاشته شود و به وسیله کارت مخصوصى به کامیونهاى سنگین که ظرفیت اصلى آن‌ها زیادتر از میزان مجاز مى‌باشد، ظرفیت مجاز و اجازه مخصوصى داده شود و تا موقعى که کامیون‌ها مستهلک نشده (که بیش از چهارسال نخواهدبود) به کار خود ادامه دهند.»[x]
کامیون‌داران روز شنبه 23 اردیبهشت تهدید کرده بودند که اگر دولت به تقاضاى آنان رسیدگى نکند، در سراسر ایران دست به اعتصاب عمومى خواهند زد. روزنامه‌ها خبر دادند که نمایندگان کامیون‌داران با خوشحالى تمام مقررات مورد نظر جلسه امروز را با وزارت راه پذیرفته‌اند.[xi]
تغییر نام دبیرستان جامى به دبیرستان دکتر خانعلى
ساعت 5/5 بعدازظهر امروز، محمد درخشش ـ وزیر فرهنگ ـ در استادیوم ثریا، در اول خیابان فرانسه براى معلمان سخنرانى کرد. او گفت:
«من به نام طبقه معلم از دولت و حکومت مى‌خواهم هرچه زودتر قاتل [ابوالحسن خانعلى] دستگیر و مجازات شود و من به‌عنوان یک عضو دولت کوشش مى‌کنم که قاتل را به مجازات برسانم. من امروز اعلام مى‌کنم و دستور مى‌دهم که نام دبیرستان جامى که آن دوست عزیز ما در آنجا تدریس مى‌کرد به نام دبیرستان دکتر خانعلى، تغییر پیداکند.»[xii]
جلسه تأسیس نهضت آزادى ایران
از طرف مهدى بازرگان ـ استاد دانشگاه ـ عصر امروز 150 نفر، به مناسبت اعلام تأسیس جمعیت نهضت آزادى ایران، به منزل سیدصادق فیروزآبادى دعوت شده بودند.[xiii] جلسه در ساعت 10/18 دقیقه رسمیت یافت.
سخنان مهدى بازرگان در جلسه تأسیس نهضت آزادی
مهدى بازرگان پس از فرستادن درود به دکتر محمد مصدق رشته سخن را در دست گرفت.[xiv] او پس از اعلام موجودیت و آغاز فعالیت نهضت آزادى ایران، اظهار داشت که باید از موقعیت مساعد جهان و ایران استفاده کرد و مملکت را از این وضع نجات داد. بازرگان این کار را از وظایف شرعى و اخلاقى و وطنى مردم دانست.[xv] او اعلام کرد که نباید جمعیت نهضت آزادى ایران دکانى در برابر جبهه ملى محسوب شود.» وى گفت: «نهضت آزادى ایران، راه نهضت ملى را که پایه‌گذار آن دکتر محمد مصدق بود، تعقیب خواهد کرد و اگر جبهه ملى در رویه سیاسى خود تندروى را پیشه سازد، ما نخواهیم توانست کاملاً رویه آنان را تایید کنیم.»[xvi]
سخنان حسن نزیه در جلسه نهضت آزادی
حسن نزیه ـ وکیل دادگسترى و عضو نهضت آزادى ـ ضمن تشریح مرام‌نامه نهضت آزادى ایران و تحلیل اوضاع سیاسى داخلى و خارجى[xvii] گفت باید دولت على امینى مشروطیت را به‌طور صحیح و بدون دخالت شاه اجرا کرده و هرچه زودتر انتخابات جدید را شروع نماید. او راجع به مبارزه با فساد اظهار داشت که دولت و هیئت حاکمه که با آزادى مردم روى کار نیامده، پس چطور ممکن است با فساد مبارزه کند.[xviii]
پیام آیت‌الله سیدمحمود طالقانى خطاب به نهضت آزادی
در جلسه امروز نهضت آزادی، مرام‌نامه نهضت آزادى ایران و پیام‌هاى آیت‌الله سیدمحمود طالقانى و آیت‌الله سیدابوالفضل موسوى زنجانى براى حاضران که در حدود پانصد نفر بودند[xix] قرائت شد. در پیام آیت‌الله طالقانى آمده است:
«برادران و هم‌وطنان عزیز، شما به چشم خویشتن وضع نکبت بار این سرزمین تاریخى واین کشور اسلامى را مى‌نگرید. مى‌بینید که در اثر سلطه غارتگران چگونه فقر اخلاقى و مادى گریبان گیر اکثر مردم گشته و بدبینى و بداندیشى و پراکندگى، چگونه بر سراسر این مملکت سایه گسترده است. کسانى که براى شنیدن هر نداى حقى «کر» و براى دیدن پرتو هر حقیقتى «کور» هستند، نه به خود رحم مى‌کنند، نه به مردم، تا جایى که مملکت را در معرض توفان حوادث و بر لب پرتگاه مخوفى قرار داده‌اند. چاره چیست؟ چگونه مى‌توان تا سقوط قطعى حیات معنوى و مادى کشور سکوت اختیار کرده و یا فقط به بهانه لاابالى‌گرى و سرباززدن از هر مسئولیتى در انتظار فرج غیبى نشست؟ باید مردانى که محیط، آلوده و زبون‌شان نساخته و غیرت و احساس مسئولیت در آنان باقى است، دور هم گردآیند و راه صحیح و اصیل مبارزه علیه فساد و مفسدین جامعه ایرانى را مشخص نمایند، با متانت و مآل‌اندیشى، با خلوص قلب و نیت براى رضاى خدا و مردم قدم‌هاى قطعى و محکمترى بردارند تا راه آزادى و آزادمنشى را براى ملت ایران بگشایند. بحمدالله جمعى که طى سال‌هاى سخت، ثبات قدم و پاکى نیت خود را ابراز داشته، در برابر تهدید و محرومیت و زجر و زندان خود را نباخته، در تعقیب هدف‌هاى ملى براى نجات مملکت کوشیده است، در این هنگام خطیر به تشکیل نهضت آزادى ایران قیام و اقدام نموده است. اینجانب اگر از کوتاهى در انجام وظیفه خود نزد خدا و اولیاى اسلام و نیاکان بزرگوارم شرمسارم، ولى پیوسته در صف مبارزه با فساد و مفسدین باقیمانده و به این سبب دعوت همکارى با بنیان‌گذاران نهضت آزادى را پذیرفتم.»[xx]
آیت‌الله طالقانى، در بخش پایانى پیامش، آورده است که:
«مسلما افراد آلوده و سست‌عنصر و بدسابقه را در این جمعیت راهى نیست. ولى از هم‌وطنان مومن و غیور خواستارم مراقبت نمایند، دستهاى ناپاک و دودل در آن رخنه ننمایند و هر تصمیمى با مشورت انجام پذیرد و احدى را حق تحمیل نظر شخصى (که نتیجه آن بى‌نظمى و بروز اشکال در نیل به منظورهاى پاک ملى خواهدبود) نباشد.»[xxi]
در پایان جلسه عمومى نهضت آزادى ایران، سیدصادق فیروزآبادى، ضمن تشکر از حضار، از آن‌ها دعوت نمود در میتینگ پنج‌شنبه 28 اردیبهشت 1340 در میدان جلالیه شرکت نمایند. بعد از حاضران مبلغ یکصد ریال جهت تشکیل نهضت آزادى دریافت شد و جلسه در ساعت 15/20 دقیقه با ابراز احساسات و کف‌زدن حضار و پخش تراکت‌ها و اعلامیه‌هایى به آخر رسید.[xxii]
روزنامه‌هایى که خبر جلسه عمومى نهضت آزادى ایران را چاپ کردند، از آیت‌الله سیدابوالفضل موسوى زنجانى[xxiii]، آیت‌الله سیدمحمودطالقانى، مهندس مهدى بازرگان، دکتر یدالله سحابى، مهندس منصور عطایى، حسن نزیه، رحیم عطایى، عباس معینى[xxiv] و عباس سمیعى[xxv] به‌عنوان هیئت مرکزى[xxvi] یا هیئت مؤسسین[xxvii] جمعیت نهضت آزادى ایران نام برده‌اند.
[i]ـ صحیفه امام ـ ج اول ـ ص 47 و 48.
[ii]ـ همان ـ ص 47.
[iii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5359 ـ 27/2/1340 ـ ص 15.
[iv]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10506 ـ 27/2/1340 ـ ص 24.
[v]ـ روزنامه فرمان ـ ش 2836 ـ 28/2/1340 ـ ص 1.
[vi]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10506 ـ 27/2/1340 ـ ص 24.
[vii]ـ همان.
[viii]ـ همان.
[ix]ـ همان.
[x]ـ همان.
[xi]ـ همان.
[xii]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10507 ـ 28/2/1340 ـ ص 23.
[xiii]ـ روزنامه اراده آذربایجان - ش 403 - 30/2/1340 - ص 3.
[xiv]ـ قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک ج اول: زمینه‌ها ـ ص 326.
[xv]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5360 ـ 28/2/1340 ـ ص 15.
[xvi]ـ روزنامه اراده آذربایجان ـ ش 403 ـ 30/2/1340 ـ ص 3.
[xvii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5360 ـ 28/2/1340 ـ ص 15.
[xviii]ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات- قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک ج 1: زمینه‌ها ـ تهران- 1378- ص 326 و 327.
[xix]ـ همان ـ ص 327.
[xx]ـ نهضت آزادى ایران- یادبود بیستمین سالگرد تاسیس ـ ص 13 و 14.
[xxi]ـ همان ـ ص 14.
[xxii]ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات- قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک ج 1: زمینه‌ها ـ تهران- 1378- ص 327.
[xxiii]ـ روزنامه آتش ـ ش 277 ـ 28/2/1340 ـ ص 4.
[xxiv]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5360 ـ 28/2/1340 ـ ص 15.
[xxv]ـ روزنامه اراده آذربایجان ـ ش 403 ـ 30/2/1340 ـ ص 3.
[xxvi]ـ روزنامه آتش ـ ش 277 ـ 28/2/1340 ـ ص 4.
[xxvii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5360 ـ 28/2/1340 ـ ص 15.
