یکشنبه 20 آبان 1341 / 13 جمادى الثانى 1382 / 11 نوامبر 1962
3 بازدید
سخنرانی آیت‌اللّه خمینى
امروز در حالى که انتظار نمى‌رفت نخست‌وزیر پاسخ درخورى به درخواست‌هاى علما و روحانیون براى لغو لایحه انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى بدهد، فعالیت روحانیون علیه لایحه دولت همچنان ادامه داشت.
آیت‌اللّه خمینى صبح امروز در جمع اصناف و بازرگانان قم و گروهى از طلاب علوم دینى سخنرانى کرد. وى ابتدا عوامل دولتى حاضر در جلسه را خطاب قرار داده، گفت: «خوب است کسانى که این بیانات را مى‌نویسند به مقامات دولتى اطلاع دهند که بیش از این با احساسات مردم بازى نکنند. علماى اسلام دست بردار نیستند». وى افزود: «صحبت خطر براى اسلام است. علماى اسلام نمى‌توانند ساکت بمانند». آیت‌اللّه خمینى در نطق خود بر همبستگى علماى عراق، مصر، یمن و سایر نقاط اسلامى با روحانیون ایران تأکید نمود و تهدید کرد: «اگر روزى بنا شود که با کمک شما [معترضان] بخواهیم عملاً به دولت نشان بدهیم جمعیت اینقدر نخواهد بود. آن روز جمعیتى جمع شود که اینجا جا نگیرند و باید در بیرون قم اجتماع کنند».[1]
دو تلگراف حجتالاسلام فلسفى
به گزارش اطلاعات داخلى ساواک، امروز حجتالاسلام محمدتقى فلسفى، طى تلگرافى از آیت‌اللّه خمینى «تقاضا نموده که چند شب قبل در مسجد حاج عزیزاللّه میتینگ بود، میتینگ را ادامه بدهیم یا خیر و به آیت‌اللّه حکیم نیز تلگراف نموده‌اند که شما تلگرافى به اعلیحضرت کرده‌اید، چرا رونوشت آن را در اختیار ما نگذاشته‌اید که چاپ کنیم».[2]
نامه حجتالاسلام محقق تهرانى
امروز شیخ محمدرضا محقق تهرانى طى نامه‌اى خطاب به شاه و نخست‌وزیر، از آنان چنین درخواست نمود: «دستور فرمایید تصویب‌نامه اخیر دولت، ملغى و نتیجه را به ملت اعلام والا مرجع تقلید به وظیفه شرعى خود عمل خواهد کرد».[3]
کنفرانس مطبوعاتى نخست‌وزیر
علم امروز در یک کنفرانس مطبوعاتى با حضور خبرنگاران داخلى و خارجى شرکت کرد. در سخنان نخست‌وزیر بر این محورها تکیه شد: ایجاد اطمینان بیشتر بین مردم، تولید ثبات، مسئله کنگره اقتصادى، دور بودن سیاست از دادگسترى، تلاش براى خاتمه دادن به اصلاحات ارضى، برگزارى انتخابات عمومى مجلسین در آینده نزدیک، کم‌آبى رود هیرمند و کشاورزى در سیستان.
علم گفت دلایل دولت سابق براى انحلال مجلسین اکنون دیگر موجود نیست. جریان پیداکردن اصلاحات ارضى، بهبود وضعیت مالى و عدم تعادل بودجه کشور، روشن شدن تکلیف سازمان برنامه، درمان بى‌سوادى از جمله مسایلى است که از دید علم با حل شدن آن، موانع برگزارى انتخابات مجلسین برداشته شده است. علم در پاسخ سوال یکى از خبرنگارن گفت فعلاً انتخابات مجلسین نسبت به انتخابات انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى جلو افتاده است.[4]
تحلیل مطبوعات داخلی و خارجی از سخنان علم درباره انتخابات
سخنان علم درباره انتخابات، نخستین اظهار نظر رسمى و علنى او در این‌باره از زمان روى کار آمدن به عنوان نخست‌وزیر بوده است.[5] این اظهارات را باید ترفندى براى جلب حمایت غرب و کسب موافقت آنها براى دریافت وام تعبیر نمود. زیرا با «اعلام شروع انتخابات و تشکیل مجلسین، دیگر اشکالى درباره موافقت با پرداخت وام از طرف بانک بین‌المللى نخواهد بود».[6]
سخنان علم واکنش‌هاى مختلفى را به دنبال داشته است. خبرگزارى‌هاى غربى مانند یونایتدپرس، سخنان علم را بر زمینه شرحى از انحلال مجلس در دوره نخست‌وزیرى على امینى منعکس کردند.[7] این خبرگزارى از قول ناظران سیاسى خاطرنشان کرد تصمیم دولت به برگزارى انتخابات براى گرفتن 850 میلیون وام از بانک جهانى، جهت انجام برنامه‌هاى 5 ساله توسعه اقتصادى گرفته شده است. بانک جهانى به دلیل بسته‌بودن مجلس ایران از تصویب وام خوددارى کرده است. رویترز نیز به مخابره خبرهاى مشابهى پرداخت.[8]
روزنامه اتحاد ملى علم را یک «انتخاباتچى کهنه‌کار» خواند که تجربه برگزارى انتخابات دوره هجدهم را دارا مى‌باشد و از این که در سخنان علم از «چوب حراج و نرخ براى کرسى‌هاى پارلمان» ذکرى به میان نیامد، اظهار امیدوارى نمود.[9]
اما محافل مخالف دولت معتقدند فشار افکار عمومى و گسترش اعتراضات سرانجام نخست‌وزیر را به واکنش وادار کرده است. علم که مى‌خواست مخالفت روحانیون و مردم با لایحه انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى را «به سکوت برگزار کند و در محیط خفقان پلیسى و سازمان امنیت، مسئله را پایان یافته [تلقى] نماید موفق نگردید و مجبور شد برنامه ارعاب و تهدید را شخصاً عنوان نماید».[10] رادیو پیک ایران، سخنان علم را «وعده مبهمى» تعبیر کرد که با هدف بهره‌کشى تبلیغاتى در مقیاس داخلى و بین‌المللى بیان شده است.[11] این رادیو دلایل علم را براى انحلال مجلس بیستم، نوعى سفسطه برشمرد و یادآورى کرد «مجلس بیستم که به دست شاه و اطرافیانش و به اشاره استعمار بر مردم ایران تحمیل شده بود مى‌بایست منحل شود و شاه تحت فشار افکار عمومى این مجلس را منحل کرد».[12]
واکنش سیاسیون نزدیک به دولت درباره وعده‌های علم
وعده علم براى برگزارى انتخابات، فعالیت دسته‌ها و جمعیت‌هاى سیاسى نزدیک به دولت را به سکوت کشاند. تا قبل از آن، محافل مختلفى که به شکلى با مسئله انتخابات و مجلس سروکار داشتند به ظاهر مى‌کوشیدند دولت را وادار به برگزارى انتخابات کنند. سردار فاخر حکمت از جمله کسانى بود که پیرامون شروع انتخابات تلاش مى‌کرد[13] در اظهار نظر تازه‌اى گفت از صحبت‌هاى علم این طور برمى‌آید که انتخابات در خردادماه سال آینده انجام مى‌شود. وى توضیح بیشترى نداد.[14] فتح‌اللّه فرود (نماینده سابق مجلس شوراى ملى) نیز اظهار امیدوارى کرد که علم به وعده خود عمل کند. وى گفت حتى یک روز تأخیر در افتتاح مجلس صلاح نیست.[15]
یحیى عدل (دبیرکل حزب مردم) اظهار نظر کرد که ما خواهان شروع انتخابات هستیم و هر وقت مقدمات کار فراهم شد در آن شرکت خواهیم کرد.[16]
سیدجعفر بهبهانى، اسداللّه رشیدیان و فتح‌اللّه فرود که در دوره امینى به خاطر مخالفت با تعویق انتخابات مجلس به زندان افتاده‌اند، هنوز درباره انتخابات اظهار نظرى نکرده‌اند.[17]
ملاقات وزیر کشاورزی با شاه
ارسنجانى امروز ابتدا در کاخ مرمر به دیدار شاه رفت و گزارش مفصلى از تحولات در اجراى قانون اصلاحات ارضى را به اطلاع او رساند و سپس در کاخ نخست‌وزیرى مدت یک‌ساعت با نخست‌وزیر مذاکره کرد.[18]
وزیر کشاورزى پس از این دیدار گفت مطابق قانون اصلاحات ارضى، کلیه زارعینى که از سال 1339 از دهات اخراج شده‌اند، به دهات خود برگشته در همان مزارع قبلى مشغول کار خواهند شد. وى گفت از این پس هیچ مالکى حق ندارد زارعین را به بهانه‌هاى مختلف از دهات اخراج کند.[19]
تز آمریکایى اصلاحات ارضى
شامگاه امروز ارسنجانى در محل جامعه تحصیلکرده‌هاى کشاورزى اعتراف کرد که قانون اصلاحات ارضى مصوب مجلس شوراى ملى، برگرفته از تز آمریکایى بود. وى گفت ما در برنامه خود به ضوابط و ترادسیون‌هاى [سنت‌هاى] خودمان توجه کردیم.[20]
ملاقات معاون نخست‌وزیر با شاه
در دیدار دیگرى بعدازظهر امروز گودرزى (معاون نخست‌وزیر و دبیرکل شوراى عالى کشور) با شاه ملاقات کرد. در این ملاقات که یک ساعت و نیم به طول انجامیده، گودرزى طرح قانون استخدام کشورى را مطرح کرده است.[21]
بازگشت هیئت ایرانى از شوروى
محمود فروغى (معاون وزیر خارجه) در بازگشت از سفر مسکو، پیش از ظهر امروز وارد تهران شد. از میان هیئت ایرانى، شیبانى (معاون وزارت بازرگانى) از مسکو روانه آلمان گردید. گفته مى‌شود این سفر «به واسطه کسالت و معالجه» صورت گرفته است.[22]
پگوف (سفیر شوروى در ایران) بلافاصله پس از بازگشت فروغى با او در ایستگاه راه‌آهن دیدار کرد. مذاکرات هیئت ایرانى با مقامات شوروى در تهران از سوى سفیر شوروى دنبال خواهد شد.[23] وى امروز با شاه نیز ملاقات کرد.[24]
ملاقات نمایندگان رهبر فرقه اسماعیلیه با نخست‌وزیر ایران
بعدازظهر امروز میرعلى و سرتیپ شاه‌خلیلى به نمایندگى از جانب پرنس کریم‌آقاخان (رهبر فرقه اسماعیلیه) با اسداللّه علم (نخست‌وزیر) دیدار کردند. در این دیدار یک میلیون و پنجاه هزار ریال براى کمک به زلزله‌زدگان تسلیم دولت گردید.[25]
استخراج دو میلیارد بشکه نفت خام از منطقه آغاجارى
طى دیروز و امروز، سطح استخراج و تخلیه نفت خام از منطقه آغاجارى به دومیلیارد بشکه رسید. به گزارش شرکت سهامى اکتشاف و تولید نفت ایران، پیش از این، در مناطق نفت‌خیز تکزاس خاورى (ایالات متحده)، کرکوک (عراق)، بورکان (کویت)، و ظفار (عربستان) به چنین حد نصابى دست یافته بودند.[26]
اعتصاب اصفهانى‌ها براى ششمین شب متوالى
اعتصاب مردم اصفهان در اعتراض به افزایش حق اشتراک برق، ششمین شب خاموش شهر را رقم زد. هنوز هم اهالى اصفهان شب‌ها از روشن کردن چراغ‌هاى برق خوددارى مى‌کنند و هنوز بازار شمع و چراغ نفتى در این شهرستان رواج دارد.[27]
برنامه دولت براى جلب سیاحان
دولت ایران برنامه جلب سیاحان را در دستور کار خود دارد. گفته مى‌شود براى اجراى این برنامه دولت از چند کارشناس ایتالیایى دعوت کرده و از پیمان سنتو نیز کمک خواهد گرفت.[28]
ورود هیئت مذاکره‌کننده افغانستان به ایران
هیئتى از افغانستان براى مذاکره در خصوص اجراى قرارداد ترانزیت ایران و افغانستان به ایران آمد. قرارداد ترانزیتى دوکشور در مرحله اجرا با مشکل اعتبار مؤسسات حمل‌ونقل نزد بانک‌ها روبرو شده است.[29]
سخنان عضو هیئت مؤسس اتاق صنایع و معادن
حبیب القانیان (عضو هیئت مؤسس اتاق صنایع و معادن) درباره سیاست اقتصادى دولت گفت، سیاست دروازه‌هاى باز در صادرات و واردات به‌هیچ وجه معنى ندارد و به صلاح کشور است که سهمیه‌اى با دقت کامل و بررسى لازم تهیه شود و به خوبى اجرا گردد، به طورى که ضمن حمایت از صنایع داخلى، منافع مصرف‌کنندگان را نیز محفوظ دارد. وى به توازن واردات با صادرات توجه نشان داد و گفت ورود محصولاتى چون ماشین سوارى هرگاه در برابر صادرات محصولات ایرانى صورت گیرد، به نفع اقتصاد مملکت خواهد بود. وى واردات اشیای لوکس مانند تلویزیون و رادیو را نیز مشمول همین حکم دانست.[30]
[1]ـ صحیفه امام ـ ج 1 ـ تهران ـ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ـ 1378ـ ص 91.
[2]ـ یاران امام به روایت اسناد ساواک ـ ج 9: حجتالاسلام محمدتقى فلسفى ـ تهران ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات ـ 1378ـ ص 132.
[3]ـ اسناد انقلاب اسلامى ـ ج 2 ـ تهران ـ مرکز اسناد انقلاب اسلامی ـ 1374 تا 1375ـ ص 37.
[4]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5798 ـ 20/8/1341 ـ ص 16.
[5]ـ مجله دنیا ـ ش 719 ـ 26/8/1341 ـ2.
[6]ـ روزنامه بورس ـ ش 325 ـ 28/8/1341 ـ ص 1 و 4.
[7]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 19847 ـ 21/8/1341 ـ ص 1 و 19.
[8]ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 193 ـ 21/8/1341 ـ ص 6 و 7.
[9]ـ روزنامه اتحاد ملى ـ ش 734 ـ 22/8/1341 ـ ص 1 و 4.
[10]ـ ذاکر حسینی ـ عبدالرحیم ـ ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت از کودتای 28 مرداد تا پیروزی انقلاب اسلامی ـ تهران ـ نشر علم ـ 1377ـ ص 152.
[11]ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 225 ـ 29/9/1341 ـ ص 16.
[12]ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 194 ـ 22/8/1341 ـ ص 2.
[13]ـ مجله دنیا ـ ش 719 ـ 26/8/1341 ـ2.
[14]ـ مجله تهران مصور ـ ش 1002 ـ 25/8/1341 ـ ص 2.
[15]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5799 ـ 21/8/1341 ـ ص 16.
[16]ـ مجله تهران مصور ـ ش 1002 ـ 25/8/1341 ـ ص 2.
[17]ـ روزنامه دیپلمات ـ ش 418 ـ 23/8/1341 ـ ص 1.
[18]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2774 ـ 21/8/1341 ـ ص 4.
[19]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5798 ـ 20/8/1341 ـ ص 1 و 13.
[20]ـ روزنامه مهر ایران ـ ش 1619 ـ 21/8/1341 ـ ص 1 و 3.
[21]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5799 ـ 21/8/1341 ـ ص 16.
[22]ـ روزنامه بورس ـ ش 321 ـ 21/8/1341 ـ ص 1 و 4.
[23]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2774 ـ 21/8/1341 ـ ص 1.
[24]ـ روزنامه مرد مبارز ـ ش 664 ـ 22/8/1341 ـ ص 4.
[25]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5798 ـ 20/8/1341 ـ ص 16.
[26]ـ همان ـ ش 5804 ـ 27/8/1341 ـ ص 15.
[27]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10946 ـ 20/8/1341 ـ ص 17.
[28]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 800 ـ 20/8/1341 ـ ص 8.
[29]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10946 ـ 21/8/1341 ـ ص 20.
[30]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5798 ـ 21/8/1341 ـ ص 6.
