پنج‌شنبه 4 مرداد 1341 /23 صفر 1382 / 26 ژوئیه 1962
7 بازدید
انتقاد آیت‌الله طالقانی از اوضاع نابسامان مملکت
امروز مأمور کلانتری 2 با ارسال گزارشی به ریاست شهربانی تهران از سخنرانی آیت‌الله طالقانی در مجلس روضه‌خوانی در محل اتحادیه صنف قهوه‌چیان، در بهارستان، خبر داد و نوشت؛ آقای طالقانی در سخنرانی کوتاهی، اوضاع نابسامان مملکت را مورد انتقاد قرار داد و گفت: «در ایران ظلم و جور و ستم به حد اعلای خود رسیده است. هر کس در رأس کار قرار می‌گیرد، در مرحله اول اقوام و بستگان را به دور خود جمع می‌کند و به آنان شغل می‌دهد. آن مقدار مشروب الکلی که در ایران مصرف می‌شود، در روسیه مصرف نمی‌شود. فرد مسلمان به حکم دین وظیفه دارد از حقوق خود دفاع کند».[1] براساس گزارش این مأمور بقیة وعاظ دربارة امور دینی صحبت کردند. جلسه روضه‌خوانی از ساعت 19 تا َ23:30 ادامه داشته است. [2]
سخنرانی انتقادی آیت‌الله مطهری
براساس گزارش مأمور ساواک، ساعت 20 امروز جلسه هفتگی مسجد هدایت، با شرکت نزدیک به سیصد دانشجو، کارمند، فرهنگیان و اصناف و بازاریان وابسته به جبهه ملی و نهضت آزادی ایران در مسجد هدایت تشکیل شد. در آغاز، مراسم نماز جماعت به امامت آیت‌الله طالقانی اقامه شد و پس از آن آیت‌الله مطهری به منبر رفت و در ابتدا خصایلی از حضرت رسول اکرم(ص) را برشمرد، سپس در انتقاد از اوضاع کشور گفت: «سیاست از دین جدا نیست، پس چرا دین و قرآن با این سیاست مخالف است برای آن که سیاست فعلی علیه دین است. اینها چند نفر مظلوم را می‌گیرند و به زندان می‌برند برای آنکه مقامشان محفوظ بماند و اگر بدانند که با زندانی نمودن اشخاص هم نمی‌توان مقام و موقعیت خود را حفظ نمود از اعدام آنان هم ابا و امتناعی ندارند. همچنین برای حفظ موقعیت خود، زن‌های خوشگل خویش را برای اجانب می‌برند و خود نیز دست به زنا می‌زنند و مرتکب اعمال بی‌ناموسی و شهوت‌پرستی می‌گردند و دین و شرافت خود را زیر پا می‌گذارند و آن وقت می‌گویند هدف مقدس است. پرونده‌سازی می‌کنند، اسمش را قانون می‌گذارند. نفس مردم را قطع می‌کنند اسمش را سیاست می‌گذارند. پس شما چطور می‌خواهید جلوی کمونیست را بگیرید. این اعمالی که خود انجام می‌دهید، مردم را زودتر کمونیست می‌کنید، با تبلیغات سوء خود سر مردم کلاه می‌گذارید و ملتی را برای حفظ موقعیت خویش به کشتن می‌دهید این سیاست شما برخلاف دین و قرآن است».[3] آیت‌الله مطهری سپس دربارة مقام امام حسین(ع) در راه اعتلای دین اسلام سخن گفت و سخنانش را به پایان رساند.
آغاز سفر محمدرضا پهلوی به افغانستان
صبح امروز شاه به دعوت رسمی محمدظاهرشاه، پادشاه افغانستان، به کابل عزیمت کرد. ساعت 6:15 هواپیمای اختصاصی حامل شاه و همراهان از فرودگاه مهرآباد عازم کابل شد. این هواپیما در حالی‌که هشت هواپیمای جت نیروی هوایی آن را بدرقه می‌کردند از مرز گذشت. پس از آنکه هواپیمای حامل شاه وارد خاک افغانستان شد یک گروه از هواپیماهای نیروی هوایی افغانستان که از فرودگاه خواجه رباط حرکت کرده بودند آن را اسکورت کردند. هواپیمای حامل محمدرضا پهلوی در ساعت 10:15 در فرودگاه خواجه رباط کابل به زمین نشست و مورد استقبال رسمی اعلی‌حضرت محمدظاهرشاه (پادشاه افغانستان) و دیگر مقامات لشکری و کشوری افغانستان قرار گرفت. مراسم احترامات نظامی به عمل آمد و پس از نواخته شدن سرود شاهنشاهی و سرود افغانستان، 21 گلولة توپ به مناسبت ورود محمدرضا پهلوی به افغانستان شلیک شد. سپس شاه به همراه محمدظاهرشاه به سمت کاخ چهل ستون حرکت کرد و در کاخ مزبور استقرار یافت و ناهار را به طور اختصاصی صرف کرد و بعدازظهر مذاکرات بین او و محمدظاهرشاه آغاز شد».[4]
ضیافت شام رسمی به مناسبت ورود محمدرضا پهلوی به افغانستان
محمدظاهرشاه (پادشاه افغانستان) به مناسبت ورود محمدرضا پهلوی به افغانستان ضیافت شامی در قصر دلگشا ترتیب داد. در این میهمانی که هیئت وزیران افغانستان و رؤسای هیئت‌های سیاسی خارجی مقیم کابل حضور داشتند، محمدظاهرشاه در بیاناتی به شاه ایران خیر مقدم گفت و ادامه داد: «...اکنون با استفاده از این موقع نیک، تمنیات دوستانه مردم افغانستان را به آن اعلی‌حضرت و برادران ایرانی ابراز می‌دارم. رشته‌های مودت و برادری بین مردم افغانستان و ایران در متمادی قرون و اعصار مولود احساساتی است که از منبع عالی معنوی تهذیبی و سجایای فاضله اسلامی نشأت گرفته است و در پرتو قرآن ملت‌های ما به حیث دو همسایه نیک، اساس احترام متقابل این پیوند دوستی و برادری را همیشه استوار نگهداشته‌‌اند...» پس از پایان سخنرانی محمدظاهرشاه، سلام شاهنشاهی ایران نواخته شد، سپس محمدرضا پهلوی به سخنرانی پرداخت و ضمن تشکر از استقبال پادشاه و ملت افغانستان از وی، رشته پیوستگی معنوی ایران و افغانستان را درخت تناوری دانست که با گذشت قرون متمادی آبیاری شده و پرورش یافته است و افزود: «من از جانب ملت ایران حامل صمیمانه‌ترین پیام دوستی و یگانگی برای ملت برادر افغان هستم و از آن اعلی‌حضرت خواهشمندم که واسطه ابلاغ این پیام محبت به تمام برادران افغانی ما باشند...»[5]
انعکاس خبر مسافرت شاه به افغانستان در مطبوعات
خبر مسافرت شاه به افغانستان در مطبوعات و رسانه‌های داخلی و خارجی بازتاب خاصی یافت. به نوشته مطبوعات، این سفر در تداوم مسافرتی است که چندی قبل به کشور پاکستان شده بود. شاه، با میانجیگری بین دو کشور مسلمان و هم‌مرز پاکستان و افغانستان سعی دارد روابط دو کشور را که از مدت‌ها قبل تیره و کدر شده است، بهبود بخشد. مطبوعات پاکستان نیز مساعی شاه را برای رفع اختلافات پاکستان و افغانستان در رسانه‌های خبری خود با تیتر درشتی منتشر کردند. در این میان روزنامه معروف دان، (چاپ پاکستان) در تحلیلی از سفر محمدرضا پهلوی به افغانستان ضمن اظهار اطمینان از نتایج این مسافرت، اظهار امیدواری کرد که در نتیجه کوشش و حسن‌نیت شاه هر چه زودتر روابط سیاسی بین پاکستان و افغانستان برقرار شود. این روزنامه در ادامه نوشت: «تاکنون چندین کشور خواسته‌اند برای میانجیگری بین پاکستان و افغانستان اقدام نمایند لیکن هیچ‌کدام موفق نشده‌اند. اما تمایل شاه ایران برای میانجیگری بلافاصله پس از اعلام، مورد قبول پاکستان و سپس مورد قبول پادشاه افغانستان و سایر رهبران آن کشور قرار گرفت...»[6]
به نوشته مجله خواندنی‌ها نخستین مسافرت رسمی شاه به افغانستان نه تنها از نظر حل اختلافات پاکستان و افغانستان و نقشی که او در این میان به عهده خواهد گرفت مهم است، بلکه از نظر سیاست کلی خاورمیانه و روابط ایران با کشورهای دیگر همسایه نیز حائز اهمیت فراوان است. این مسافرت روابط دوستانه موجود بین ایران و افغانستان را بیش از پیش استحکام خواهد بخشید و در ضمن مذاکرات شاه با رهبران افغانستان، ممکن است مقدمات انعقاد قراردادهای تازه‌ای نیز، بین دو کشور فراهم شود. در محافل سیاسی داخلی و خارجی، دربارة موفقیت شاه ایران برای حل اختلافات پاکستان و افغانستان خوش‌بینی زیادی ابراز می‌شود. دعوت رسمی محمدرضا پهلوی به افغانستان با توجه به روابط نزدیک افغانستان و شوروی نیز دارای اهمیت خاصی است. ناظران مطلع سیاسی در تهران بعید نمی‌‌دانند که پادشاه افغانستان در برابر طرح شاه در میانجیگری بین پاکستان و افغانستان، او نیز پیشنهاد میانجیگری برای رفع اختلاف میان ایران و شوروی را بنماید. پادشاه افغانستان قرار است در اواخر مرداد به شوروی مسافرت کند و با روابط دوستانه‌ای که بین افغانستان و شوروی وجود دارد پادشاه افغانستان می‌تواند نقش قاطع و مؤثری در مورد رفع اختلاف ایران و شوروی به عهده بگیرد.[7]
فرمان شاه به اعضای شورای سلطنت
سخنگوی دربار، ظهر امروز اعلام کرد که بامداد امروز دستخط شاه دربارة تشکیل شورای سلطنت در مدت مسافرت ایشان توشیح و به اعضای شورا ابلاغ شد.[8]
مخالفت علم با استعفای مدیر عامل بیمه‌های اجتماعی
«امروز یک مقام مطلع در نخست‌وزیری به خبرنگار روزنامه اطلاعات گفت اسدالله علم (نخست‌وزیر) با استعفای مهندس زاوش (مدیرعامل بیمه‌های تأمین اجتماعی) موافقت نکرد و ایشان را مجدداً به این سمت منصوب کرد. به نوشته این روزنامه زاوش شنبه این هفته استعفای خود را به نخست‌وزیر تسلیم کرده بود.»[9]
تحلیلی دربارة متعادل ساختن بودجه
روزنامه مرد مبارز در شماره امروز خود در تحلیلی دربارة متعادل ساختن بودجه، که آن را بزرگترین مسئلة پیش روی دولت می‌دانست، نوشت: اکنون برای مقامات وزارت دارایی و صاحب‌نظران در امور اقتصادی کشور این مسئله محرز شده است که تنظیم یک بودجه متعادل می‌تواند بیش از دو راه داشته باشد یعنی یا باید به وسیله قرض گرفتن از خارج تأمین شود و یا از طریق به تأخیر انداختن پرداخت وام‌های خارجی که موعد آنها رسیده است. گفته می‌شود دولت از این دو راه، راه دوم را انتخاب کرده و این روزها مطالعات و مذاکراتی در جریان است که پرداخت وام‌های موعد رسیده را به تعویق بیاندازند و بدین ترتیب بودجه تقریباً متعادلی تهیه کنند».[10]
گفتگوی رئیس دانشگاه تهران با نخست‌وزیر
پیش از ظهر امروز دکتر احمد فرهاد معتمد (رئیس دانشگاه تهران) با اسدالله علم ملاقات کرد. در این دیدار دربارة امور مالی دانشگاه و طرح دریافت شهریه از دانشجویان در سال آینده تبادل نظر و مقرر شد دکتر فرهاد معتمد طی ملاقاتی با عبدالحسین بهنیا (وزیر دارایی) طرح دریافت شهریه را از دانشجویان بررسی کند. دکتر فرهاد معتمد در گفتگویی که نخست‌وزیر با خبرنگاران داشت، گفت: «چون تاکنون از طرف دولت ابلاغی درباره اخذ شهریه از دانشجویان به دانشگاه تهران صادر نشده است از این جهت دانشگاه تهران تا هنگامی که دستور رسمی دریافت نکرده است نمی‌تواند شهریه‌‌ای دریافت کند».[11]
اسناد مالکیت زارعین لشت نشاء
ساعت 17 فردا دکتر ارسنجانی (وزیر کشاورزی) طی مراسمی، اسناد مالکیت 450 نفر از زارعین اراضی لشت نشاء را بین زارعین آن منطقه توزیع خواهد کرد. به نوشته روزنامه کیهان، لشت نشاء متعلق به دکتر امینی است که وی چندی قبل در مراغه آن را در ازای دریافت 000/843/1 تومان به دولت واگذار کرد. به گفته ارسنجانی کار اجرای قانون اصلاحات ارضی در گیلان به سرعت در حال پیشرفت است و مقدمات توزیع اسناد سایر مناطق گیلان نیز فراهم آمده است و به زودی اسناد آن مناطق بین زارعین توزیع خواهد شد».[12]
مذاکرات اعضای اوپک با کمپانی‌های نفتی
مذاکرات مقامات کشورهای صادرکننده نفت (عضو سازمان اوپک) با کمپانی‌های نفتی آغاز شد. این مذاکرات برای قبول تصمیمات اخیر اوپک دربارة افزایش قیمت نفت خام و پرداخت مبلغی به عنوان ارزش ذاتی نفت به کشورهای صاحب نفت توسط کمپانی‌های نفتی است».[13]
ورود مدیر کل نخست‌وزیری اسرائیل به ایران
تدی کولک (مدیر کل نخست‌وزیری اسرائیل و رئیس اتحادیه توریستی اسرائیل) به همراه دو نفر دیگر، امروز به دعوت اسدالله علم وارد تهران شد. وی پس از ورود به ایران با مسئولان برگزاری جشن‌های 2500 ساله مذاکراتی کرد. گفته می‌شود مذاکرات هیئت اسرائیلی با مقامات ایران در دو موضوع بوده است: یکی موضوع گردشگری در ایران و دیگری روابط ایران و اسرائیل. تدی کولک با اشاره به راهکارهای توسعه گردشگری در ایران از جمله تأسیس اداره‌ای به این منظور، تبلیغات در جذب گردشگری و اصلاح وضع هتل‌ها و تربیت کادر گمرکی را مهمترین موضوعات، در روند همکاری‌هایی دانست که باید در این زمینه بین ایران، اسرائیل و ترکیه به عمل آید. وی توصیه کرد که هتل‌ها و جاده‌ها ترمیم و امکانات مدرنی در تخت جمشید ایجاد شود تا خارجیان جذب این بنای تاریخی شوند.
وی در دیدار خود با اسدالله علم درباره روابط ایران و اسرائیل گفت که تاکنون بین مقامات ایرانی و اسرائیلی گفتگوهایی انجام شده و در زمینه‌های مختلف همکاری‌هایی به عمل آمده است. این گفتگوها و همکاری‌ها را نمی‌توان برای همیشه محرمانه نگه داشت، مخصوصاً در زمینه گردشگری که باید همه جا علناً به تبلیغات دامنه‌داری دست زد. علم نیز با تأیید این مطالب دستور داد که جلسه‌ای مرکب از وزیران دارایی، کشاورزی و بازرگانی تشکیل شود و مسائل مورد علاقه طرفین مورد رسیدگی قرار گیرد».[14]
مصاحبه مطبوعاتی وزیر بازرگانی
دکتر جهانشاهی (وزیر جدید بازرگانی) در مصاحبه‌ای مطبوعاتی، کار عمده وزارت بازرگانی را تعیین خط‌مشی سیاست بازرگانی خارجی کشور و بررسی تأثیر آن در بازرگانی داخل و کنترل درآمد و ذخیره‌های ارزی و تطبیق مسائل بازرگانی با برنامه‌های آبادانی و امور اقتصادی کشور عنوان کرد و گفت: آنچه در این میان بیش از هر چیز اهمیت دارد وجود یک گروه ورزیده فنی برای بررسی مسائل اقتصادی و بازرگانی کشور است که از یک طرف مسائل را دقیقاً بررسی کند و از سوی دیگر ترتیبی دهد که سیاست اتخاذ شده منطبق با اوضاع و امکانات اقتصادی روز باشد نه تابع زمان. وی دربارة موضوع صادرات نیز گفت این مسئله بیش از هر چیز به افزایش تولید و اجرای برنامه‌های تولیدی دو کشور وابسته است و بدون تولید نمی‌توان به موضوع افزایش صادرات توجه کرد».[15]
روابط ایران و بازار مشترک اروپا
وزیران امور خارجه شش کشور عضو بازار مشترک اروپا به کمیته اروپایی این بازار دستور دادند تا گفتگوهای خود را با مقامات ایرانی درباره روابطی که در آینده ممکن است بین ایران و بازار مشترک اروپا برقرار شود آغاز کنند.[16]
[1]ـ فصلنامه یاد، ش 31 و 32 (تابستان و پاییز 1372)، ص 172.
[2]ـ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج 31: عالم جاودان استاد شهید مرتضی مطهری، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1382، ص 28.
[3]ـ همان.
[4]ـ روزنامه پست تهران، ش 2688، 4/5/1341، ص 1 و 6؛ روزنامه اطلاعات، ش 10857، 4/5/1341، ص 1 و21.
[5]ـ روزنامه پست تهران، ش 2688، 4/5/1341، ص 1 و 6
[6]ـ همان.
[7]ـ مجله خواندنی‌ها، ش 89، 6/5/1341، ص 2.
[8]ـ روزنامه اطلاعات، ش 10857، 4/5/1341، ص 24.
[9]ـ همان، ص 11.
[10]ـ روزنامه مرد مبارز، ش 600، 4/5/1341، ص 1.
[11]ـ روزنامه کیهان، ش 5709، 4/5/1341، ص 16.
[12]ـ همان، ص 1 و 13.
[13]ـ روزنامه اطلاعات، ش 10857، 4/5/1341، ص 21.
[14]ـ ولایتی، علی‌اکبر، ایران و تحولات فلسطین (1317ـ1357)، تهران، وزارت امور خارجه، 1380، ص 129 و 127.
[15]ـ روزنامه بورس، ش 248، 4/5/1341، ص 1 و 2.
[16]ـ روزنامه مهر ایران، ش 1629، ص 4/5/1341، ص 3.
