چهارشنبه 1 فروردین 1341 / 14 شوّال 1381 /21 مارس 1962
10 بازدید
تحویل سال 1341 شمسی
ساعت 5:56 بامداد روز چهارشنبه، سال 1341 خورشیدی آغاز شد و در همان لحظاتِ نخست تحویل سال، محمدرضا پهلوی به مناسبت آغاز سال نو، پیامی صادر کرد که از رادیو ایران پخش شد:[1]«نوروز باستانی را به عموم افراد ملت ایران تبریک می‌گویم و برای همگی در سال نو از درگاه خداوند متعال شادکامی و تندرستی و رفاه فراوان مسئلت دارم. [...] پیشرفت‌هایی که در سال گذشته مانند سال‌های اخیر در همه شئون مادی و معنوی نصیب کشور ما شد بخصوص اصلاحات ارضی و تثبیت اقتصادی و استحکام وضع سیاسی و اجتماعی ما که ایران را به‌صورت یک کانون ثبات و آرامش در این منطقه از جهان درآورده است، عواملی است که ما با توجه بدان‌ها می‌توانیم با امید و اعتماد، به آستانه سال نوین پا گذاریم [...].
از پیشگاه قادر متعال مسئلت دارم که ما را همواره مشمول عنایات و برکات کامله خویش قرار دهد و سال نوینی را که اکنون با فروغ حیات‌بخش خورشید نوروزی آغاز شده است، تا به آخر برای ما با روشنایی و شادکامی قرین فرماید.»[2]
فرح پهلوی نیز در پیام نوروزی خود، ضمن تبریکِ «نوروز فرخنده باستانی» مردم را به نیکوکاری و خدمت به اجتماع دعوت کرد.[3]
پیام نوروزی نخست‌وزیر
دکتر علی امینی در پیام نوروزی خود که از رادیو ایران پخش شد «نوروز باستانی را بزرگترین عید ملی و یادگار گران‌بهایی از نیاکان روشن‌روان و پاک‌نهاد» دانست و ضمن تبریک و شادباش خطاب به مردم ایران بیان کرد: «دولت خدمتگزار شما در سال گذشته با وجود مشکلات فراوان اقتصادی و مالی که با آن روبه‌رو بود، توفیق حاصل کرد تا قدم‌های مؤثری در رفع آنها بردارد. با محدود کردن واردات مخصوصاً ورود کالاهای تجملی و غیرضروری و جلوگیری از مسافرت‌های تفریحی به خارج و صرفه‌جویی در هزینه‌های ارزی، وضع موازنه پرداخت‌ها و کمبود خطرناک ارز خارجی را سر و صورتی داد و صنایع داخلی کشور را از سقوطی که آن را تهدید می‌نمود رهایی بخشید [...]. در زمینه کشاورزی کوشش فراوان در اجرای قانون اصلاحات ارضی بعمل آمد و امید می‌رود در این راه قدم‌های بزرگتری در سال نو برداشته شود و با کمک و همراهی مالکین و کشاورزان این اصلاح اساسی و عمیق اجتماعی و اقتصادی در تمام مناطق کشور اجرا و افزایش سطح تولیدات کشاورزی و ترفیه [ترفیع] حال کشاورزان که هدف اساسی است تأمین گردد [...].»
امینی در پیام خود به مبارزه با فساد در برنامه‌های دولت اشاره کرد و وجود فساد را «بلای بزرگ اجتماعی» خواند و در ادامه پیام نوروزی خود به لزوم «ترمیم حقوق معلمان و بالا بردن مقام معنوی آنان» پرداخت. او در پایان ضمن تقدیم بهترین تبریکات به ملت ایران و تشکر و امتنان از کارمندان لشکری و کشوری دولت، سلامتی و توفیق همگان را برای خدمت بیشتر به شاه، ملت و میهن، از خداوند خواستار شد.[4]
دیدارهای نوروزی محمدرضا پهلوی
ساعت 8:30 اوّل فروردین 1341، طبق معمول هر سال در کاخ گلستان مراسم سلام نوروزی برگزار شد و گروه‌ها و طبقات مختلف اجتماع حضور یافتند. این مراسم تا ساعت 13:20ادامه داشت و محمدرضا پهلوی در ضمن دیدارهای پانزده دقیقه‌ایی خود با گروهی از رجال و شخصیت‌های سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی سخنانی ایراد کرد.
اوّلین دیدار شاه با علما بود که آیت‌الله شیخ بهاءالدین نوری از جانب جمع حاضر عید نوروز را تبریک گفت و محمدرضا شاه نیز متقابلاً عید را به وی و جامعه روحانیت تبریک گفته و بیان داشت که: «ما باید تا آنجا که از دستمان برمی‌آید در تقویت موازین دینی از هیچ کوششی فروگذار نکنیم؛ زیرا این تقویت، هم متضم‌‌ّن مصالح کشور ما و هم به مصحلت عالم اسلام است و اگر در همه کشورهای اسلامی همین روح علاقه‌مندی و حسن‌نیت کامل به مصالح عمومی عالم اسلام حکمفرما باشد مسلماً وضع دنیای اسلامی از آنچه امروز هست بهتر و استوارتر خواهد شد.» سپس حسین علاء، وزیر دربار، به همراه کارکنان و خدمتگزاران دربار در مراسم حاضر شدند. بنیاد پهلوی، هیئت‌وزیران به همراه نخست‌وزیر، اعضای شورای مرکزی جشنهای 2500 ساله و نخست‌وزیران، وزراء، استانداران و سفرای اسبق، نمایندگان سیاسی کشورهای مختلف، قضات، رؤسای ادارات دولتی و بانک‌ها، اصحاب مطبوعات، امرا و افسران ارتش و نیز بسیاری دیگر از نمایندگان طبقات اجتماعی و اهالی تهران از جمله گروه‌هایی بودند که اجازه‌ی بار یافتند. محمدرضا پهلوی در دیدار با دانشگاهیانِ حاضر در سلام نوروزی در جواب تقاضای رئیس دانشگاه تهران برای گشایش دانشگاه در پانزدهم فروردین گفت: «همان‌طور که گفتم علاقه ما نسبت به دانشگاه، نه تنها کم نشده، بلکه براساس احتیاجات مملکت این توجه پیوسته زیادتر می‌شود. انشاءالله دانشگاه در سال جاری با روح و وضع جدیدی به‌کار پردازد که اساس آن توجه به هدف عالی و مقدس کسب علم باشد و بدین منظور در این محیط وضعی فراهم گردد که در پرتو آن علم و دانش بتواند تجلی و ترقی بکند».[5]
بیشتر در اوّل بهمن 1340 و در پی تظاهرات دانشجویان دانشگاه تهران، بین آنان و پلیس، درگیری ایجاد شده و عده‌ای نیز دستگیر شدند، از جمله برخی از اعضای جبهه ملی و نهضت آزادی. در همین‌باره دکتر احمد فرهاد معتمد، رئیس دانشگاه تهران، اعلام کرد: تا زمان مشخص شدن وضعیت دانشگاه، خود و رؤسای دانشکده‌ها از ادامه کار در دانشگاه معذورند و بدین‌ترتیب دانشگاه تهران تعطیل شد.
در ادامه مراسمِ «سلام»، برندگان جوایز سلطنتی بهترین کتاب سال، هدایای خود را از محمدرضا شاه گرفتند. برندگان این جوایز عبارت بودند از: ملکه ملک‌زاده بیانی، مؤلف کتاب تاریخ سکه؛ احمدحسین عدل، مؤلف کتاب آب و هوای ایران و تقسیمات اقلیمی و رستنی‌های ایران؛ علی‌محمد اقتداری، مؤلف کتاب توسعه اقتصادی کشورهای توسعه نیافته؛ علی پریور، مؤلف کتاب راز سلامت کودک؛ محمد نخجوان، مترجم کتاب تاریخ جنگ جهانی دوم؛ جواد عامری، مترجم کتاب تعلیم و تربیت در مدارس روستایی؛ احمد آرام، مترجم کتاب شش بال علم.
در این مراسم شاه به نمایندگان گروه‌های کارگری اشاره کرد و ضمن توجه به قانون کار که وزارت کار مأمور اجرای آن است، گفت: «امروزه در ممالک غیرکمونیستی رمز پیشرفت صنعت، همکاری بین سرمایه و کار است. ما نمی‌توانیم قبول کنیم که افراد از سرمایه خود درست استفاده نبرند، زیرا مصالح مملکت اقتضا می‌کند که از هر سرمایه‌ای در مملکت حداکثر استفاده شود و این امر احتیاج به معلومات فنی، اقتصادی و تجربی دارد که کارگران باید سعی کنند اطلاعات خود را در همه آنها بیشتر کنند. من بطوری که همیشه نشان داده‌ام پیوسته به فکر طبقه کارگر هستم و امیدوارم بتوانیم روز به روز زندگانی بهتری برای این طبقه تأمین کنیم.»[6]
مسابقه نهایی کشتی پهلوانی کشور در کاخ مرمر
ساعت ۴:30 بعدازظهر ورزشکاران در کاخ مرمر، به حضور شاه رسیدند و سلام نوروزی را به جای آوردند. در این مراسم شاهپورغلامرضا پهلوی، ریاست عالیه کمیته ملی المپیک ایران، علی امینی و جمعی از وزرا، شهردار تهران، حسین علاء، تیمسار ایزدپناه، رئیس سازمان تربیت بدنی، رؤسای فدراسیون‌ها و دیگر مسئولین و قهرمانان ورزشی در تالار کاخ مرمر و دختران و پسران ورزشکار در باغ کاخ با شاه، فرح و فرزند خردسالشان ـ رضا پهلوی ـ دیدار کردند و پس از تعارفات معمول و اهدای جوایز و هدایای سال نو از طرف شاه، مسابقه کشتی پهلوانی کشور، بین منصور مهدی‌زاده، قهرمان جهان و کیانی، قهرمان ارتش‌های جهان، با داوری عباس زندی برگزار شد و سرانجام با پیروزی مهدی‌زاده این مسابقه پایان یافت و محمدرضا پهلوی بازوبند پهلوانی این دوره از مسابقات (مسابقات کشتی پهلوانی در 1340 ش) را به بازوی مهدی‌زاده بست و کیانی نیز به دریافت مدال طلا نائل شد. مراسم با خواندن دعای سال نو، در ساعت شش بعدازظهر به پایان رسید.[7]
دعوت رئیس‌جمهور آمریکا از شاه برای مسافرت به آمریکا
در پی اعلان کاخ سفید مبنی بر دعوت رسمی کندی، رئیس‌جمهوری مریکا از محمدرضا پهلوی و همسرش برای سفر به آمریکا، دربار شاهنشاهی اعلامیه‌ای صادر و ضمن آن اعلام کرد که شاه این دعوت را با خوشوقتی پذیرفته و قرار است در تاریخ 21 فروردین 1341 برابر با 10 آوریل 1962 به واشنگتن سفر کند.[8]
جزئیات دیگری از این سفر بیان نشده است اما بازتاب گسترده‌ای در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های مختلف دنیا داشته است و شخصیت‌های متعددی درباره این سفر و اهداف آن اظهارنظر کردند و به رای‌زنی پرداختند. از جمله خبرگزاری یونایتدپرس به نقل از «منابع مطلع» اظهار داشت که «با در نظر گرفتن تهدید روزافزون شوروی، دربارة امنیت ایران هدف اصلی سفر شاهنشاه درخواست افزایش کمک‌های نظامی آمریکا به این کشور است. این منابع می‌افزایند، شاهنشاه درخواست خواهند کرد که سلاح‌های بسیار مدرن به ایران داده شود، تا این کشور بتواند در صورت لزوم تا ورود کمک‌های دول غربی در مقابل حمله شوروی پایداری کند.»[9]
مقررات بانک مرکزی ایران
بانک مرکزی مقررات تازه‌ای برای خرید و فروش ارز وضع کرد. این مقررات که به کلیه بانک‌ها ابلاغ شده از امروز قابل اجرا است و بانک‌ها موظف‌اند براساس آن و طبق نرخ‌های جدید عمل کنند. براساس این ابلاغیه، فروش یک دلار آمریکا در بانک‌ها 75 ریال و قیمت خرید آن 50/76 ریال است. بر‌پایه همین روش ارزش‌گذاری، یک لیره انگلیس 210 ریال و خرید آن 20/214 ریال است. همچنین بانک مرکزی «کورن دانمارک»، «کورن نروژ» و «شیلینگ اتریش» را جزء ارزهای قابل معامله قلمداد کرد.[10]
ریاست عالی کمیته جشنهای 2500 ساله
براساس تلگرام سفارت ایران در پاریس، ژنرال دوگل، ریاست عالی کمیته جشنهای 2500 ساله را قبول کرد.[11]
گشایش سفارت ایران در سوریه
پس از استقلال سوریه از جمهوری متحده عربی در شهریور 1340، نمایندگی ایران، با درجة سفارت کبرا از امروز در دمشق افتتاح شد و محمود ملایری به سمت سفیر کبیر ایران در سوریه منصوب شد. پیش از این در مهر 1334 به سبب الحاق سوریه و مصر و تأسیس جمهوری متحده عربی سفارت ایران در دمشق به کنسولگری تبدیل شده بود.[12]
پاسخ دکتر مصدق به پیام‌های تبریک عید
امروز دکتر محمد مصدق به پیام‌های تبریکی که از جانب برخی از دوستانش رسیده بود پاسخ داد. پاسخ‌های دکتر مصدق و تبریکاتش به فراخور حال صاحبان نامه‌ها بود. آنچه در اغلب اینها مشهود است نارضایتی او از تبعید و وضعیت موجودش است. او در قسمتی از نامه‌اش به جهانگیر حق‌شناس می‌نویسد: «بنده هم کماکان در این قلعه [روزگار] می‌گذرانم و از خداوند همیشه خاتمه این زندگی را برای خود خواسته‌ام. خیلی چیزهاست که ما می‌خواهیم ولی او نمی‌خواهد. چه می‌توان کرد»، و یا در جواب نامه محمد‌رحیم عطایی بیان می‌کند: «هر قدر از سختی زندگی خود عرض کنم کم گفته‌ام و روزی نیست که از خدا مرگ نخواهم، آن هم چون مقدر نیست به‌سراغم نمی‌آید و مرا در این زندان ثانوی واله و حیران گذاشته است.»[13]
سازمان آب تهران در معرض ورشکستگی
براساس آمارهایی که سازمان آب انتشار داده این سازمان در معرض خطر ورشکستی مالی و توقف قرار گرفته است. از این‌رو امروز حق اشتراک آب را برای هر انشعاب پنجاه ریال افزایش داد. تاکنون برای انشعاب لوله نیم اینچی مبلغ پنجاه ریال حق اشتراک دریافت می‌شد ولی از این پس صد ریال دریافت خواهد شد. حق انشعاب سه چهارم اینچی که 150 ریال بود به دویست ریال ترقی کرد. مبلغی که با افزایش قیمت حق اشتراک عاید سازمان آب تهران خواهد شد، هفتاد میلیون ریال در سال است. [14]
[1]ـ روزنامه کیهان، ش 5611، 6/1/1341، ص 9.
[2]ـ مجموعه تألیفات، نطقها، پیام ها، مصاحبه ها و بیانات اعلیحضرت همایون محمد رضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران، ج 3 (از 1337 تا آذر 1341)، ص2760 و 2758.
[3]ـ روزنامه اطلاعات، ش 10759، 6/1/1341، ص 5؛ گاهنامه پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی، ج 2، ص 1521.
[4]ـ روزنامه کیهان، ش 5611، 6/1/1341، ص 9.
[5]ـ همان.
[6]ـ مجموعه تألیفات، نطقها، پیام ها، مصاحبه ها و بیانات اعلیحضرت همایون محمد رضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران، ج 3 (از 1337 تا آذر 1341)، ص 2766.
[7]ـ روزنامه پست ایران، ش 2591، 6/1/1341، ص1 و 6.
[8]ـ روزنامه کیهان، ش 5611، 6/1/1341، ص1 و 15.
[9]ـ بولتن خبرگزاری پارس محرمانه، ش 2، 2/1/1341، ص 7.
[10]ـ روزنامه کیهان، ش 5612، 7/1/1341، ص1 و 15.
[11]ـ بزم اهریمن، جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی به روایت اسناد ساواک، ج 1، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378، ص 365 و 263.
[12]ـ سیاستگزاران و رجال سیاسی در روابط خارجی ایران، تهران، دفتر مطالعات وزارت امور خارجه، 1369، ص 46.
[13]ـ ترکمان، محمد، نامه‌های دکتر مصدق، تهران، هزاران، 1374، ص 295 ـ 293.
[14]ـ مجله ترقی، ش 1004، 20/1/1341، ص 43.
