سهشنبه 22 آبان 1341 / 15 جمادى الثانى 1382 / 13 نوامبر 1962
3 بازدید
قتل رئیس اداره اصلاحات ارضى فیروزآباد
بعدازظهر امروز، مسعود ملک‌عابدى (رئیس سازمان اصلاحات ارضى فیروزآباد) به دست مردان مسلح کشته شد. وى در حالى که همراه با نظامیان رئیس دارایى فیروزآباد، سیاوش همت (فرزند سرلشگر همت)، و وحیدى، با اتومبیل اداره کشاورزى فارس به رانندگى سیداحمد از شیراز به طرف فیروزآباد در حرکت بود،[1] حین عبور از تنگاب واقع در ده کیلومترى فیروزآباد با عده‌اى از افراد مسلح نقابدار روبرو شد. آنها با اطلاع از این که ملک‌عابدى، سرنشین اتومبیل است او را از اتومبیل به بیرون کشانده، به گلوله بستند.[2]
سیاوش همت مأمور اصلاحات ارضى فارس و فرزند سرلشگر همت، که هنگام تیراندازى در کنار ملک‌عابدى بود گفت ما بر حسب ظاهر عازم مرادآباد بودیم اما مقصد اصلى ما زنجیران بود. هنگامى که عازم این محل بودیم در نقطه‌اى موسوم به تنگاب متوجه شدیم که چند اتومبیل در جاده متوقف گردیده است ما ابتدا تصور کردیم که تصادفى رویداده است و اتومبیل ما مجبور به توقف گردید و بلافاصله پس از توقف، مهندس ملک‌عابدى از جیپ پیاده شد، پس از پیاده شدن مهندس ملک‌عابدى من هنوز فرصت پیاده شدن نیافته بودم که شنیدم یک نفر مى‌گوید کور شوید و بلافاصله پس از آن صداى رگبار گلوله شروع شد و سه تیر پیاپى از پشت به طرف مرحوم مهندس ملک‌عابدى شلیک شد. من پس از شنیدن صداى رگبار بلافاصله توى اتومبیل دراز کشیدم لحظه‌اى بعد در میان سکوتى که پس از فریادهاى جانخراش مهندس ملک‌عابدى براى چند ثانیه بر اطراف مستولى شده بود چند نفر در حالى که تفنگ‌هاى برنو در دست داشتند به اتومبیل نزدیک شدند و بعد دوباره صداى رگبار گلوله شنیده شد و چند گلوله نیز چادر اتومبیل را سوارخ کرد. مهندس ملک‌عابدى در این هنگام در چند قدمى جیپ در خون خود غلتیده بود. وى حدس مى‌زند که تعداد مهاجمین دوازده نفر بوده باشد.[3]
بعد از بررسى کارشناسى، اعلام شد اسلحه به کار رفته از نوع تفنگ‌هاى پنج تیر پران بوده است که افراد مسلح ایلات بیشتر از آن استفاده مى‌کنند.[4] ارسنجانى گفت این سلاح‌ها مخصوص شکار حیواناتى چون شیر و پلنگ است.[5] این حادثه مقارن ساعت پنج‌ونیم بعدازظهر روى داد.
واکنش‌ها نسبت به قتل مأمور اصلاحات ارضى فارس
قتل ملک‌عابدى به التهابات در شیراز دامن زده است. بلافاصله جستجوى وسیعى براى دستگیرى عوامل این قتل آغاز گردید. در یک گمانه‌زنى، تهران‌مصور از قول منابع موثق خبر داد که آمرین این حادثه را باید در میان پیشکاران پسران صولت قشقایى جستجو کرد.[6]
ارسنجانى گفت در ده روز گذشته گزارش‌هاى مکررى براى دولت مى‌رسید دایر بر این که ملاکین بزرگ و برخى از عناصر دیگر، مرتباً در فیروزآباد جمع مى‌شوند تا براى کارشکنى در کار اصلاحات ارضى در فارس توطئه نمایند. توطئه‌کنندگان مبالغى پول نیز به برخى از افراد این گروه توطئه‌گر حق‌حساب داده‌اند. وى تأکید کرد قتل ملک‌عابدى از روى یک توطئه و نقشه حساب‌شده قبلى بوده است.[7]
لمبتن نوشت: هرچند چگونگى قتل ملک‌عابدى «به طور کامل مشخص نیست اما فرصتى به وجود آمد تا او یک شهید به حساب آید تا حکومت نظامى در فارس اعلام شود و با شدت بیشتر به اصلاحات ارضى در این استان فشار آورده شود».[8]
از دید سفارت آمریکا به طورى که در سندى با طبقه‌بندى محرمانه در موضوع گروه‌هاى اقلیت انعکاس یافته، قتل کارمند اصلاحات ارضى «معیارهایى براى تنبیه بر علیه قشقایى‌ها را به دنبال داشت که به هرگونه بقایاى روحیه استقلال‌طلبى در میان طوایف، خاتمه» مى‌دهد.[9]
تغییر استاندار فارس
در پى قتل مأمور سازمان اصلاحات ارضى در فیروزآباد، شامگاه امروز هیئت دولت غلامرضا فولادوند استاندار فارس را برکنار و به تهران احضار نمود[10] و به جاى او، سپهبد ورهرام را به عنوان استاندار جدید فارس منصوب کرد.[11] البته مجله آسیاى جوان روایت دیگرى از تغییر استاندار به دست مى‌دهد: بعد از پایان جلسه هیئت دولت، ارسنجانى خبر قتل مأمور اصلاحات ارضى را به اطلاع شاه رساند و به دستور محمدرضا پهلوى، سپهبد ورهرام به سمت استاندارى فارس منصوب شد.[12]
مجله تهران‌مصور نیز تصمیم‌گیرى براى انتخاب ورهرام را نتیجه جلسه مشترک نخست‌وزیر، وزیر کشاورزى و رؤساى امنیتى مى‌داند.[13]
پاسخ نخست‌وزیر به اعتراضات علما و روحانیون
در پاسخ به اعتراضات علما و روحانیون علیه لایحه دولت، امروز نخست‌وزیر طى تلگرافى به آیات عظام، نجفى مرعشى، شریعتمدارى و گلپایگانى توضیح داد: «در مورد مسائلى که خاطر شریف و محافل روحانى را در این ایام مشغول داشته توضیحاً مصدع مى‌شود:
اولاً نظریه دولت در مسئله شرط اسلامیت براى انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى همان نظریه علماى اعلام است؛ النهایه باید به رعایت حقوق اقلیت‌هاى مذهبى که در پناه دولت اسلامى هستند و در قانون اساسى به رسمیت شناخته شده است توجه داشت.
ثانیاً سوگند امانت و صداقت در کارها و مصالح عمومى با قرآن مجید است و صریحاً اعلام مى‌کنم که منظور از کتاب آسمانى مندرج در تصویب‌نامه کلام مجید مى‌باشد و هرگونه ابهامى که در تصویب‌نامه به نظر برسد اصلاح خواهد شد و صریحاً قرآن کریم قید مى‌شود ضمناً یادآورى مى‌نماید که در مجلس شوراى ملى، سنت بر این جارى بود که نمایندگان اقلیت‌ها در مقابل قرآن مجید با کتاب مقدس خود سوگند یاد کنند.
ثالثاً در مسئله مسکوت بودن عدم شرکت بانوان در انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى که مورد اعتراض قرار گرفته است خاطر شریف را متذکر مى‌سازد که مقررات مزبور متشابه مقررات مربوط به انتخاب انجمن‌هاى شهر است که هفت سال قبل از تصویب مجلسین گذشت و نسبت بدان اعتراضى به عمل نیامد بدین جهت، و همچنین از جهت این که دولت مقررات مربوط به انتخابات انجمن‌ها را از موضوعات عرفیه مى‌داند طریقه انتخاب انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى به همان شکل که در مورد انجمن‌هاى شهر به تصویب مجلسین معین شده بود، در تصویب‌نامه مندرج و منظور نمود. با این حال هرگاه بعد از توجه به ملاحظاتى که دولت دارد باز مراجع محترم شرکت بانوان را در انتخابات انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى که تشکیل آن براى اظهار نظر و اعمال نظارت اهالى محل در کارهاى عام‌المنفعه خودشان است شرعاً حرام بدانند دولت نظر آقایان محترم را به مجلسین تسلیم و منتظر تصمیم مجلسین خواهد بود».[14]
تلگراف علم یک عقب‌نشینى آشکار تلقى شد.[15] وى نه تنها از مواضع دولت در طرح اولیه لایحه عقب‌نشینى کرد، بلکه اساساً با تأکید بر این که نظرات مراجع را به مجلسین ارجاع خواهد داد، شأن موقت دولت در قانونگذارى را نیز زیر سؤال برد. عقب‌نشینى دیگر دولت این بود که برخلاف شاه، علم این‌بار مخاطبان خود را «حضرت آیت‌اللّه» خطاب کرد. نکته تحریک‌آمیز در کار علم آن بود که هنوز به نامه‌هاى آیت‌اللّه خمینى پاسخى نداده است.
ادامه اعتراضات روحانیون به لایحه دولت در شهرهاى مختلف
هم‌زمان با پاسخ علم به سه مرجع بزرگ شیعه، روند اعتراض‌ها و تلگراف‌هاى اعتراضى علیه لایحه دولت از سوى روحانیون همچنان ادامه دارد. حاج سید اسداللّه نبوى روحانى مقیم دزفول، در نامه به علم خواهان تغییر تصویب‌نامه گردید.[16] در نامه دیگرى سید روح‌اللّه خاتمى خطاب به آیات عظام گلپایگانى، خمینى و شریعتمدارى، مسامحه دولت علم در الغاى تصویب‌نامه دولت را به شدت محکوم کرد.[17]
آیت‌اللّه میلانى در پاسخ بازرگانان و اصناف مشهد، رونوشت تلگراف اخیر خود به علم را منتشر کرد.[18] وى در نامه اخیر خود به علم گفته بود: وظیفه خود مى‌دانم با استمداد از حضرت بقیه‌اللّه ارواحنا فداه براى سومین‌بار صریحاً اعلام بدارم تصویب‌نامه دولت شما در مورد انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى با عدم رعایت شرط اسلام در انتخاب‌شوندگان و تبدیل قسم به قرآن به قسم به کتاب آسمانى، ملت مسلمان ایران و خاصه علماى اعلام را بى‌نهایت خشمگین ساخته است.[19]
تصمیم آیت‌اللّه مدنى براى مهاجرت به نجف
آیت‌اللّه سیداسداللّه مدنى دهخوارقانى، امروز با مراجعه به اداره گذرنامه شهربانى برگ مشخصات مربوطه را تکمیل کرد. او در این برگ، مشخصات محل سکونت خود را: نجف، مدرسه سیدکاظم، قید نمود و براى ادامه تحصیل، متقاضى عبور از مرز خسروى به مقصد عراق، شهر نجف شد.[20]
پایان اعتصاب مردم اصفهان
مردم اصفهان امشب به اعتصاب خود پایان مى‌دهند. در جلسه بعدازظهر امروز در استاندارى، مسئولین موافقت کردند که حق اشتراک قدیم و جدید برق را لغو کنند.[21]
سفیران جدید ایران در برلن، مادرید و بیروت
آرام (وزیر امور خارجه) در دیدار با شاه؛ فروغى، گودرزى و على دشتى را به ترتیب براى سفارت ایران در برلن، مادرید و بیروت معرفى کرد. محمود اسفندیارى نیز براى پست معاونت ادارى وزارت خارجه به شاه معرفى شد. سفیران جدید هفته آینده به محل مأموریت خود اعزام مى‌شوند.[22]
آغاز مانور نیروى هوایى کشورهاى عضو سنتو
مانور مشترک نیروهاى کشورهاى عضو سازمان پیمان مرکزى از امروز آغاز خواهد شد. جنگنده‌هاى نیروى هوایى آمریکا، انگلستان، پاکستان، ترکیه و ایران در جریان سلسله تمرین‌هاى جمعى با سیستم دفاع از مناطق مشخص آشنا مى‌شوند.[23] در این مانور جنگنده‌هاى نیروى هوایى ایران عهده‌دار وظیفه دفاع از تهران هستند و هواپیماهاى انگلیسى و آمریکایى در نقش مهاجم به تهران، آنکارا و کراچى حمله‌ور مى‌شوند.[24]
ارزش مانور به وسیله گروهى از کارشناسان و متخصصان هوایى کشورهاى عضو سنتو در محل برگزارى مانور سنجیده خواهد شد.[25]
ورود یک هیئت نمایندگى افغانستان به ایران
یک هیئت نمایندگى از افغانستان براى مذاکره درباره انعقاد قراردهاى ترانزیتى وارد ایران شد.[26] نمایندگان افغانستان امروز مذاکرات خود را با مقامات وزارت بازرگانى جهت تسهیل در اجراى موافقتنامه ترانزیت مورخ 12/11/1340 آغاز کرده‌اند.[27]
تحویل دو فروند هواپیماى آمریکایى سى 47 به نیروى هوایى ایران
بامداد امروز دو فروند هواپیماى داکوتاى «سى 47» از محل کمک‌هاى نظامى آمریکا به نیروى هوایى ایران وارد فرودگاه مهرآباد شد. سرهنگ جک هیوز (رئیس بخش نیروى هوایى هیئت مستشاران نظامى آمریکا در ایران)، کلیدهاى دو هواپیما را به سرتیپ احمد ضرابى (رئیس قسمت تدارکات نیروى هوایى شاهنشاهى) تحویل داد.[28]
[1]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10951 ـ 26/8/1341 ـ ص 17.
[2]ـ همان ـ ش 10949 ـ 23/8/1341 ـ ص 1 و 17.
[3]ـ همان ـ ش 10951 ـ 26/8/1341 ـ ص 17.
[4]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5802 ـ 24/8/1341 ـ ص 13.
[5]ـروزنامه اطلاعات ـ ش 10950 ـ 24/8/1341 ـ ص 24.
[6]ـ مجله تهران‌مصور ـ ش 1002 ـ 25/8/1341 ـ ص 3 و 6.
[7]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10949 ـ 23/8/1341 ـ ص 17.
[8]ـ لمبتن ـ آن ک‌ات‌ری‌ن س‌وای‌ن ف‌ورد ـ اصلاحات ارضى در ایران ـ 1969 ـ ص 235.
[9]ـ اسناد لانه جاسوسى ش 8 ـ ص 53 و 56.
[10]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10950 ـ 24/8/1341 ـ ص 21.
[11]ـ همان ـ ش 10949 ـ 23/8/1341 ـ ص 17.
[12]ـ مجله آسیاى جوان ـ ش 640 ـ 4/9/1341 ـ ص 3 و 4.
[13]ـ مجله تهران‌مصور ـ ش 1002 ـ 25/8/1341 ـ ص 6.
[14]ـ دوانى ـ على ـ نهضت دوماه روحانیون ایران بمنظور دفاع از اصول مقدس اسلام ـ قم ـ حکمت ـ 1341ـ ص 118 و 116.
[15]ـ یاران امام به روایت اسناد ساواک ـ ج 2: شهید محمد صدوقى ـ تهران ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات ـ 1388ـ ص 5.
[16]ـ اسناد انقلاب اسلامى ـ ج 2 ـ تهران ـ مرکز اسناد انقلاب اسلامی‌ـ 1374 تا 1375ـ ص 28.
[17]ـ همان ـ ص 39.
[18]ـ همان ـ ج 1 ـ ص 4.
[19]ـ دوانی ـ علی ـ نهضت روحانیون ایران ـ جلد 3 ـ تهران ـ مؤسسه خیریه و فرهنگی امام رضا (ع) ـ مرکز اسناد انقلاب اسلامی ـ 1377ـ ص 99 و 98.
[20]ـ یاران امام به روایت اسناد ساواک ـ ج 4: شهید آیت‌اللّه سیداسداللّه مدنى ـ تهران ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات ـ 1377ـ ص 12و 11.
[21]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10948 ـ 22/8/1341 ـ ص 20.
[22]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 802 ـ 22/8/1341 ـ ص 1 و 8.
[23]ـروزنامه پست تهران ـ ش 2775 ـ 22/8/1341 ـ ص 1.
[24]ـروزنامه اطلاعات ـ ش 10948 ـ 22/8/1341 ـ ص 20.
[25]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2775 ـ 22/8/1341 ـ ص 1.
[26]ـ روزنامه مرد مبارز ـ ش 668 ـ 30/8/1341 ـ ص 4.
[27]ـ ماهنامه بانک مرکزى ایران ـ ش 19 ـ فروردین 1342 ـ ص 867.
[28]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 803 ـ 23/8/1341 ـ ص 8.
