سه‌شنبه 22 اسفند 1340 / 6 شوال 1381 / 13 مارس 1962
4 بازدید
ورود محمدرضا پهلوی به مراغه
«قطار شاه سحرگاه امروز وارد مراغه شد.»[i]
علی دهقان، استاندار وقت آذربایجان شرقی به یاد می‌آورد: «ابتدا ده نفر از وزرا از قطار پیاده شدند و در کنار آن به صف ایستادند. بعد دوازده نفر از سفرای کشورهای خارجی از قطار بیرون آمده و در صفی دیگر ایستادند. وقتی شاه از قطار بیرون آمد، ابتدا من خیرمقدم گفتم. بعد فرمانده پادگان مراغه گزارش نظامی خود را ارایه کرد. سپس شاه سوار ماشین شده و به سمت قریه ورجوی حرکت کردیم. این روستا در 6 کیلومتری شهر مراغه قرار داشت. محلی که ماشین شاه ایستاد قدری با چادری که اسناد در داخل آن قرار گرفته بود فاصله داشت. زارعان هم در پشت چادر جمع شده بودند. شاه در جلو و پشت سر او، من و ارسنجانی [وزیر کشاورزی] و بعد از ما مأموران اصلاحات ارضی حرکت کردیم. ارسنجانی با صدای بلند که شاه بشنود خطاب به من گفت: «آقای استاندار بالاخره دیدید که اصلاحات ارضی به اجرا درآمد؟» با این حرف می‌خواست مرا در حضور شاه مخالف اصلاحات ارضی قلمداد کند.
فوراً بلند جواب دادم: من از اول هم می‌دانستم که باید اصلاحات ارضی اجرا شود، مخالفتی با اجرای آن نداشتم. بلکه با جناب‌عالی مخالف بودم که در رادیو با آن حرفهای تند و مطالعه نشده مالکان را به باد ناسزا می‌گرفتید. سخنان شما موجبات تحریک و ناراحتی مالکان را فراهم آورده بود و هر روز به استانداری مراجعه می‌کردند و می‌گفتند: ما که زمین‌هایمان تقسیم می‌شود و اصلاحات ارضی را قبول کرده‌ایم، چرا وزیر کشاورزی هر شب در رادیو، ما را به باد فحش و تهمت‌های ناروا می‌گیرد. بنابراین با این طرز برخورد مخالف بودم و حالا هم هستم. به همین جهت تمام امکانات استانداری را در اختیار مأموران شما قرار دادم تا صدور اسناد مالکیت زارعان هرچه زودتر انجام گیرد. شاه حرفهای ما را شنید، ولی چیزی نگفت.»[ii]
اصلاحات ارضی در قریه ورجوی
در مراسم توزیع اسناد مالکیت کشاورزان قریه ورجوی، محمدرضا پهلوی سخنرانی کرد و گفت: «این کار بزرگ [اصلاحات ارضی] که همیشه مورد نظر من بوده از امروز شروع شده است.»[iii]
موانع گوناگون در اجرای قانون اصلاحات ارضی
به نظر خبرنگار خبرگزاری فرانسه «در نطقی که شاه ایراد کرد به طور غیرمستقیم به دکتر مصدق حمله و اظهار کرد هنگامی که دکتر مصدق در سال 1951 [1330 ش] نخست‌وزیر بود کوشش کرد که از تقسیم املاک پهلوی و دولت جلوگیری به عمل آورد، شاه گفت: در کشوری که 75 درصد اهالی آن کشاورز هستند، اصلاحات ارضی موجب برقراری عدالت اجتماعی و ازدیاد تولید کشاورزی خواهد شد.»[iv]
این خبرگزاری افزوده است: «مراغه که از طرف وزیر کشاورزی به عنوان «ناحیه نمونه» اصلاحات ارضی انتخاب شده، یکی از مناطقی محسوب می‌شود که مالکان آن بیش از دیگران نسبت به زارعان خود، ظلم و تعدی روا می‌داشتند. در قانون اصلاحات ارضی پیش‌بینی شده که مالکان حق ندارند بیش از یک ده از املاک خویش را برای خود حفظ کنند و سایر زمین‌ها از طرف دولت خریداری شده و بین کشاورزانی که در آنها کشت می‌کنند تقسیم می‌شود. قانون اصلاحات ارضی هرچند که مورد پشتیبانی شاه است، ولی با موانع گوناگون نظیر اشکالات مالی، کمبود کادر لازم برای به کار انداختن شرکت‌های تعاونی روستایی، سطح فکر پایین و قدیمی زارعان و مخالفت سرسختانه مالکان که منابع عظیم مادی را در اختیار دارند، روبه‌رو شده است.»[v]
نشان اصلاحات ارضی
در مراسم توزیع اسناد مالکیت کشاورزان قریه ورجوی، حسن ارسنجانی، وزیر کشاورزی و منوچهر خلخالی، مسئول اجرای قانون اصلاحات ارضی در مراغه درباره روند این کار سخنرانی کردند. خلخالی گفت: «اکنون سیزده قریه شش دانگی و هشت قریه کمتر از شش دانگ به دولت انتقال یافته است و امروز 520 زارع مالک می‌شوند که اقساط خریداری خود را پانزده ساله می‌پردازند.»[vi]
برای این مراسم نشان اصلاحات ارضی هم آماده شده بود. «خلخالی از شاه تقاضا کرد که یک قطعه نشان اصلاحات ارضی را به سینه خود و یک قطعه از آن را به سینه ارسنجانی نصب کند. شاه ابتدا یکی از نشانها را به سینه ارسنجانی نصب کرد و بعد گفت: «به خلخالی هم می‌رسد.» لذا نشان دوم را به سینه خلخالی نصب کرد و اضافه کرد: «شاید برای من حالا تازه نباشد، ما حالا خیلی وقت داریم.» [اما] نشان دیگری خواست و آن را به سینه خود نصب کرد.»[vii]
درخواست نخست‌وزیر از آمریکا برای پرداخت کمک بیشتر
یونایتدپرس از ژنو خبر داد: «دین راسک، وزیر خارجه امریکا با وجود برنامه تراکم فعالیت‌های سیاسی خود در ژنو [و در اجتماع وزرای خارجه سه کشور بزرگ جهان] فرصتی به دست آورد تا به طور تشریفاتی با علی امینی، نخست‌وزیر ایران ملاقات کند. در این ملاقات که نزدیک به سی دقیقه طول کشید، چارلز بوهلن، کارشناس امور شوروی در وزارت خارجه امریکا هم همراه دین راسک بود. ملاقات راسک و بوهلن با امینی در محل اقامت موقتی نخست‌وزیر ایران در حومه ژنو صورت گرفت. وزیر خارجه امریکا و دکتر امینی، ابتدا به گرمی با یکدیگر دست دادند و سپس روی یکی از صفه‌های عمارت در کنار یکدیگر نشستند تا عکاسان از آنها عکس بگیرند.»[viii]
«با ملاقات امینی و راسک، نخست‌وزیر ایران در سفر خود به اروپا تقریباً با همه سران کشورهای بلوک غرب ملاقات کرده و خواستار اعتبارات و کمک‌های مادی و معنوی از آنها شده است.»[ix] گفته می‌شود در این ملاقات «نخست‌وزیر خاطرنشان کرده است که دولت امریکا باید در پرداخت کمک و وام بیشتر به ایران تعجیل کند و وزیر امور خارجه امریکا یادآور شده است که [مجلس] سنای امریکا نیز با توجه به این که دولت فعلی ایران واقعاً قصد خدمت دارد و احتمال هیچ‌گونه حیف و میلی در بین نیست، با واگذاری وام و کمک به ایران، برخلاف گذشته روی خوش نشان می‌دهد.»[x]
[i]ـ مهر ایران ـ ش 1546 ـ 22/12/1340 ـ ص 1.
[ii]ـ فصلنامه تاریخ معاصر ایران ـ ش 11 ـ پاییز 1378 ـ ص 302 و 303.
[iii]ـ کیهان ـ ش 5604 ـ 22/12/1340 ـ ص 17.
[iv]ـ بولتن خبرگزاری پاریس (محرمانه) ـ ش 295 ـ 24/12/1340 ـ ص 2.
[v]ـ همان ـ ش 294 ـ 23/12/1340 ـ ص 2 و 3.
[vi]ـ اطلاعات ـ ش 10753 ـ 23/12/1340 ـ ص 1.
[vii]ـ همان ـ ص 25.
[viii]ـ همان.
[ix]ـ کیهان ـ ش 5605 ـ 23/12/1340 ـ ص 19.
[x]ـ مرد مبارز ـ ش 526 ـ 24/12/1340 ـ ص 4.
