پنجشنبه 31 فروردین 1340/ 4 ذىالقعده 1380/ 20 آوریل 1961
8 بازدید
اجتماع دانشجویان و طبقات مختلف مردم تهران در میدان بهارستان به مناسبت نطق اللهیار صالح درباره انتخابات مجلس بیستم
به مناسبت نطق امروز اللهیار صالح ـ نماینده کاشان ـ در مجلس درباره انتخابات تهران، اجتماعى از دانشجویان و افراد طبقات مختلف مردم تهران در محوطه میدان بهارستان تشکیل شده و جمعیت طى شعارهایى از اللهیار صالح پشتیبانى مى‌کردند.[i]
شعارهای دانشجویان در میدان بهارستان علیه مجلس بیستم
تجمع دانشجویان در میدان بهارستان به دلیل اعلامیه‌هایى است که امروز صبح در دانشگاه تهران پخش شده و طى آن از دانشجویان دعوت شده است براى شنیدن سخنان اللهیار صالح و پشتیبانى از او در میدان بهارستان اجتماع کنند. تعدادى از این اعلامیه‌ها پشت شیشه کلاس‌هاى درس دانشکده‌ها، چسبانده شد و از ساعت 30/7 صبح به تدریج دانشجویان از دانشگاه به طرف میدان بهارستان حرکت کردند و در ضلع جنوبى میدان مستقر شدند. دانشجویان شعارهاى مکتوبى به این شرح با خود داشتند: ما از اللهیار صالح، تنها نماینده واقعى مجلس پشتیبانى مى‌کنیم، مجلس بیستم ننگ مشروطیت ایران است، جبهه ملى پیروز است... .[ii] دانشجویان دسته‌جمعى شعارهاى نوشته شده را تکرار مى‌کردند. دسته‌هاى دانشجویان ابتدا فقط در ضلع جنوبى میدان مستقر بودند، ولى از ساعت 9 صبح که جمعیت افزوده شد، عده‌اى به طرف ضلع شمالى میدان و عده دیگرى به طرف ضلع شرقى ـ مقابل در ورودى مجلس شوراى ملى ـ رفتند. از ساعت 30/9، سه ضلع میدان بهارستان را دانشجویان اشغال کردند. در همین زمان یک دستگاه خودرو بنز شهربانى که مجهز به دستگاه گیرنده و فرستنده بود، جلو مجلس شوراى ملى مستقر شد و سرگرد ناصر شهرستانى ـ رئیس کلانترى دو ـ به طور مستمر با اداره پلیس در تماس بود. هر لحظه بر تعداد جمعیت افزوده مى‌شد، تقریباً تمام پاسبانان آماده به خدمت کلانترى به میدان آمدند و حفاظت میدان تقویت شد. ساعت 10 صبح در حدود 200 نفر از دانشجویان، دست‌جمعى در حالى که شعار مى‌دادند، وارد میدان بهارستان شدند و به قسمت شرقى که دانشجویان پیشتر در آنجا مستقر بودند، پیوستند. ورود این گروه، بر هیجان جمعیت افزود و شعارها نیز افزایش یافت. در همین موقع عده زیادى از بازاری‌ها از طرف میدان سرچشمه به میدان بهارستان وارد شدند و در قسمت پیاده‌رو جنوبى میدان ایستادند. جمعیت تا ساعت 10 صبح وسیله‌اى نداشت که با آن شعارها را پخش کند، ولى در این موقع یک دستگاه بلندگوى دستى، توسط یکى از دانشجویان به میدان آورده شد و عده‌اى فریاد زدند: ننگ بر این مجلس فرمایشى، مجلس بیستم قلابى است...[iii]
این جمعیت که در میان آن‌ها دختران دانشجو نیز دیده مى‌شدند، مرتب شعار مى‌دادند: پیروز باد جبهه ملى، جبهه ملى پیروز است، مجلس بیستم باید منحل شود، اللهیار صالح پیروز است...[iv]
نظر احمد آرامش درباره شکست برنامه هفت ساله دوم
جلسه علنى امروز مجلس شوراى ملى ساعت 45/9 صبح رسمیت یافت.[v] در بخش نخست، احمد آرامش ـ وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه ـ سخن گفت. او گزارشى خواند که واکنشى به حرف‌هاى محمد حسین موسوى ـ نماینده مردم تبریز ـ در روز بیستم فروردین و در جلسه علنى مجلس بود. مهم‌ترین جمله‌هاى این گزارش چنین بود:
ـ «تمام افراد مملکت نسبت به کار این سازمان [برنامه] مظنون و مشکوک‌اند و نارضایتی‌هاى فراوان دارند.
ـ [چون] طرح‌هاى طویل‌المدت هنوز ثمره خود را به بار نیاورده، مردم تنگ‌حوصله و ملول شده‌اند و از این رو زبان به عیب‌جویى گشوده‌اند.
ـ بازار شایعات در ایران گرم است، تهران، شهر شایعه شده است.
ـ مردم حق دارند از سازمان برنامه خشنود نباشند، زیرا مى‌بینند که مبلغ خرج شده و وقت از دست رفته متناسب با نتیجه‌اى که حاصل مى‌گردد، نیست.
ـ من به صراحت اعلام مى‌کنم که برنامه هفت ساله دوم با کامیابى همراه نبوده است و این عدم توفیق علتهاى گوناگونى داشته: اول آنکه ضمن اجراى طرحها اغلب طرحى را موقوف گذارده و انجام طرح دیگرى را مرجح داشته‌اند ... دوم آنکه در انعقاد بعضى از قراردادهایى که از 1334 تا 1338 بسته شده کمتر مصلحت و منفعت ایران رعایت گردیده است... علاوه بر این اغلب قراردادها از اسراف و تبذیر مبرا نیست... [در] قراردادى که با یکى از مؤسسات مشاور خارجى انعقاد یافته، با آنکه از سال 1335 تا کنون متجاوز از 7 هزار میلیون ریال یعنى 700 میلیون تومان پول به این مؤسسه پرداخت شده، حتى به اندازه ده ریال هم تسویه حساب نگردیده است.
ـ لزوم و وجوب ساختمان سد سفیدرود، سد دز و سایر سدهایى که ساختمان شده یا در دست ساختمان هستند بر کسى پوشیده نیست، ولى در عین حال باید معلوم شود که آیا مخارج صرف شده با کار انجام یافته متناسب هست یا خیر؟... الان شش سال از عمر برنامه هفت‌ساله دوم مى‌گذرد و تا امروز حتى مخارج یک سال هم تسویه حساب نشده است...
ـ در حال حاضر در سازمان برنامه به طور متوسط روزى 5 میلیون تومان خرج مى‌شود که از این 5 میلیون حداقل یک میلیون تومان آن به جیب مهندسین مشاور مى‌رود. البته پیداست که هر کس بخواهد به کار آن‌ها رسیدگى کند، دچار چه محظورى خواهد شد.
نمایندگان محترم تصدیق دارند که اشخاص و عواملى هستند که با چنین تحقیق و تجدیدنظرى به شدت مخالف هستند و براى آنکه به منافع‌شان لطمه وارد نیاید و از عواید سرشارشان چیزى کاسته نگردد، با انواع وسایل به کارشکنى و جنگ اعصاب دست خواهند زد...»[vi]
نظر اللهیار صالح درباره نارضایتی مردم از مجلس بیستم
در بخش دیگرى از جلسه علنى امروز مجلس، اللهیار صالح ـ نماینده مردم کاشان ـ در پشت تریبون قرار گرفت و در میان سکوت سنگین مجلس سخنان خود را آغاز کرد. او حرف‌هایى به زبان آورد که موجب واکنش پى‌درپى نمایندگان شد. اللهیار صالح گفت:
«در مقدمه... لازم مى‌دانم صادقانه به عرض برسانم که ملت ایران از این مجلس بسیار ناراضى است... [همهمه شدید نمایندگان]... اکثریت قریب به اتفاق مردم این کشور بر اثر فشار طاقت‌فرسایى که از عدم آزادى و بى‌اعتنایى دستگاه بر آنان تحمیل شده، حالت به ستوه‌آمدگى در روح خود احساس مى‌کنند که اگر وسایل و موجباتى براى رفع آن فراهم نگردد و آبى بر آتش التهابات روحى و فکرى آنان ریخته نشود، ممکن است آثار نامطلوبى بروز کند و عواقب وخیمى به بار آورد... مجلس فعلى با آن همه فریاد اعتراض که نسبت به کیفیت انتخابات نمایندگانش از جانب ملت برخاست و هر روز صحبت انحلالش بر سر زبآن‌هاست، لااقل باید آزادى بحث و انتقاد را در داخل خود رعایت و تامین نماید و با رشادت تمام در جلب اعتماد مردم بکوشد و افکار عمومى را با حق‌گویى و حق‌طلبى جلب کند. اگر نه، مصلحت مملکت و صلاح خود آقایان این خواهد بود که هر چه زودتر مجلس بیستم منحل شود...»[vii]
تصویب اعتبارنامه جمال اخوى در مجلس
اللهیار صالح که مخالف تصویب اعتبارنامه جمال اخوی بود طی سخنانی در مجلس گفت:
«بحث راجع به صلاحیت نمایندگى جمال اخوى از دو جهت قابل توجه است، اول از جهت اینکه ایشان در انتخابات تابستانى [1339] تهران رئیس انجمن نظارت بود و دوم از آن جهت که در انتخابات زمستانى [1339] سمت مقام وکیل اول تهران را احراز کرد... انتخابات تهران در زمان ریاست ایشان با فضیحت و رسوایى صورت گرفت... در دادسراى تهران و شعبه 19 بازپرسى هم، پرونده جزایى علیه انجمن نظارت تشکیل شد... تا اینکه بر اثر استعفاى عده بسیارى از روسا و اعضاى انجمن‌هاى فرعى و شدت اعتراضات و اوج گرفتن رسوایى انتخابات، وادار به استعفا گردید و انجمنى که بعداً به ریاست على معتمدى تشکیل شد آراى مأخوذه در زمان ریاست جمال اخوى را که در حدود 60 هزار آن قرائت شده بود باطل و کان لم یکن اعلام کرد... و البته از عجایب روزگار است که مردم تهران با وصف آنچه که گذشت، دیده‌ها و شنیده‌هاى خود را یکسره فراموش کنند و به فاصله کوتاهى بعد از این جریان بیش از چهل هزار رأى به آقاى جمال اخوى بدهند و ایشان را به عنوان وکیل اول تهران انتخاب نمایند. اما قسمت دوم اعتراض بنده مربوط به نحوه جریان انتخابات اخیر تهران است که موجبات آزادى انتخابات، مطلقاً وجود نداشت و انتخابات در محیط ارعاب و تهدید انجام گرفت... انجمن جدید انتخابات تهران، به ریاست على معتمدى تشکیل شد و از همان قدم اول بر خلاف قانون، انجمن‌هاى فرعى را محرمانه و بدون استحضار مردم از هویت و شخصیت اعضاى آن تشکیل داد. امر قرائت آرا را هم بر عهده همان اشخاصى گذاشت که تا آن وقت از نظر مردم ناشناخته بودند... با وجود مراجعات مکرر و اخطار به رئیس انجمن، در این مورد که انجمن نظارت، باید شرایط آزادى انتخابات را در داخل و خارج محوطه شعب تأمین نماید، نتیجه‌اى به دست نیامد و رئیس انجمن در تأمین مقدمات و موجبات آزادى انتخابات اظهار عجز و ناتوانى نمود و به جراید اجازه ندادند که اسامى نامزدان نمایندگى و آگهی‌هاى مربوط به جلسات سخنرانى و اعلانات انتخاباتى جبهه ملى را در مقابل دریافت قیمت آن منتشر سازند و افرادى را که در خیابآن‌ها به نشر دعوت‌نامه‌هاى انتخاباتى پرداخته بودند، با نهایت خشونت بازداشت کردند و به کلانتری‌ها بردند، دانشجویان و بازاریان و سایر مبارزین آزادى را که براى استیفاى حق خود به راه افتاده بودند، به طور جمعى توقیف کردند و روزنامه‌هایى مانند «داد» و «علم و زندگى» را که در صدد باز نمودن کیفیت اوضاع و بیان افکار آزادیخواهان و انتشار حقایق برآمدند، توقیف کردند... ماده 44 قانون انتخابات مجلس مى‌گوید انتخاباتى که مبتنى بر تهدید و تطمیع بوده باشد از درجه اعتبار ساقط است. آیا آقای على معتمدى ـ رئیس انجمن نظارت ـ که اعتبارنامه جمال اخوى و سایرین را امضا کرده‌اند، از محیط ارعاب و تهدید بى‌خبر بودند؟... بارى نتیجه‌اى که باید از تجدید انتخابات به دست مى‌آمد، عاید نشد و اساسى‌ترین حق ملت یعنى حق انتخاب کردن و انتخاب شدن را پایمال کردند و در انتخابات تهران بر حسب موازین آمارى باید لااقل 300 هزار نفر شرکت مى‌کردند، لکن به علت فساد آن و وجود تضییقات گوناگون، قاطبه مردم روشنفکر پایتخت، شرکت در انتخابات را تحریم کردند و از دادن رأى خوددارى نمودند و با این عمل چنان که در مطبوعات داخلى و خارجى منعکس شد، مقاومت منفى و نارضایتى خود را نشان دادند. آقایان محترم... آقاى جمال اخوى از [این] دو جهت شایسته نمایندگى مجلس شوراى ملى نیستند و اعتبارنامه ایشان باید رد شود...»[viii]
اللهیار صالح پس از پایان اظهارات خود از پشت تریبون پایین آمد و به طرف در خروجى رفت. هنگامى که مى‌خواست جلسه را ترک کند، عده‌اى از نمایندگان فریاد زدند:
«کجا مى‌روى؟... کجا مى‌روى؟... بنشین جواب حرف‌هایت را بشنو...» ولى اللهیار صالح جلسه علنى را ترک گفت و مستقیماً به طرف در خروجى مجلس رفت. در این موقع جمال اخوى پشت تریبون قرار گرفت و گفت:
«... همه آقایان مى‌دانند وضع طورى بوده که در تهران و شهرستآن‌ها مردم به انتخابات توجه زیادى داشتند و بعد مصلحت ایجاب کرد که انتخابات عوض شود، ولى بنده نمى‌دانم این مصلحت چه بود. از این گذشته علت ابطال انتخابات حاکى از نتیجه آن بوده است، نه جریان آن و چون احتمالاً مى‌رفت که ادامه وضع، ایجاد اختلال و ناراحتى بکند مصلحت دیدم که استعفا بدهم... البته تا پرونده [در شعبه 19 بازپرسى تهران] به محکمه نرود و در آنجا معلوم نشود که محتویات پرونده و شکایات مربوط از چند نوع است و رأى محکمه صادر نشود، نمى‌توان درباره آن اظهارنظر کرد... و در انتخابات دوم وارد نبودم و خود آقایان کاملاً در جریان انتخابات تهران هستند، از این نظر دیگر بنده در این مورد اظهارنظرى نمى‌کنم و هر طور که نظر آقایان باشد عمل خواهم کرد و چنانچه دلایلى در دست باشد مبنى بر اینکه انتخاب من به نمایندگى تهران بر خلاف قانون است، استعفا مى‌دهم.»[ix]
پس از اظهارات جمال اخوى، اخذ رأى، نسبت به اعتبارنامه وى با ورقه به عمل آمد و در نتیجه اعتبارنامه با 114 رأى موافق و یک رأى مخالف و دو ممتنع به تصویب رسید.[x] البته به طورى که تابلوى حضور و غیاب جلسه علنى نشان مى‌داد تعداد نمایندگان حاضر در جلسه هنگام نطق اللهیار صالح 156 نفر بودند، ولى پس از پایان اظهارات وى و هنگام اخذ رأى اعتبارنامه جمال اخوى به 117 نفر تقلیل پیدا کرد، یعنى 39 نفر از جلسه خارج شده بودند.[xi]
ادامه تظاهرات میدان بهارستان در اعتراض به مجلس بیستم شوراى ملى
تظاهرات میدان بهارستان تا خروج اللهیار صالح از مجلس ادامه داشت. رئیس گارد مجلس از صالح تقاضا کرد از در پشت مجلس خارج شود، ولى وى به بهارستان آمد و دختران دانشجو تاج گلى به گردن صالح انداختند. پس از حرکت خودرو اللهیار صالح، دانشجویان و تظاهرات‌کنندگان در پایان اجتماع خود، قطع‌نامه‌اى به این شرح صادر کردند:
1ـ مبارزات ملت ایران با انتخابات آغاز نشده است و با انتخابات پایان نمى‌یابد.
2ـ مبارزات تا آزادى کامل به دست نیاید، ادامه خواهد داشت.
3ـ انتخابات دوره بیستم در محیط خفقان بوده است و باید مجلس منحل شود.
4ـ از اللهیار صالح، نماینده واقعى ملت ایران پشتیبانى مى‌شود.[xii]
سپس دانشجویان در حالى که علیه مجلس شعار مى‌دادند از چهارراه اسلامبول گذشته و تقاطع نادرى را هم پشت سر گذاشتند و به طرف دانشگاه تهران حرکت کردند.[xiii]
واکنش سفارت امریکا به نطق‌هاى امروز مجلس شورای ملی
در گزارش سفارت امریکا درباره سخنرانى اللهیار صالح تنظیم آمده است:
«طرفداران جبهه ملى که از برنامه سخنرانى اللهیار صالح آگاه بودند در مقابل مجلس اجتماع کردند و پلاکاردهایى که در دست داشتند و شعارهایى که مى‌دادند در طرفدارى از صالح و علیه مجلس بود. اعلامیه‌اى که در آن به مجلس اعتراض مى‌شد در میان مردم پخش شد. وقتى جلسه [سخنرانى اللهیار صالح] شروع شد، جمعیت در حدود 500 تا 600 نفر بود که ظاهرا بیشتر آن‌ها دانشجو بودند. به‌علاوه تعدادى تماشاچى نیز وجود داشت. تظاهرکنندگان پر سر و صدا ولى منظم بودند... سخنرانى صالح و تظاهرات متعاقب آن به صورت گسترده‌اى توسط مطبوعات گزارش شده که البته به صورت‌هاى مختلف با آن برخورد شده بود.»[xiv]
سقوط یک هواپیماى دو موتوره غیرنظامى و کشته شدن چهار امریکایى
لاشه این هواپیما در منطقه ظفرقند ـ بین اردستان و نطنز ـ پیدا شده و سرنشینان آن که یک خلبان ایرانى، سه امریکایى و یک تبعه رژیم صهیونیستی بوده‌اند، کشته شده‌اند.[xv]
دستور نخست‌وزیر درباره تشکیل کمیسیون گفت‌وگو با مقامات امریکایى
جعفر شریف‌امامى ـ نخست‌وزیر ـ دستور داد کمیسیونى مرکب از وزراى فرهنگ و بهدارى و مشاور تشکیل شود تا با مقامات امریکایى درباره افزایش میزان کمک دولت امریکا در اجراى برنامه‌هاى اجتماعى و ادارى در ایران گفت‌وگو کنند، زیرا پیشنهاد اجراى برنامه‌هاى اجتماعى و ادارى، پیش از این توسط امریکا مطرح شد و بر اساس این پیشنهاد، سازمآن‌هاى مختلفى با مخارج زیاد به وجود آمد که 90 درصد هزینه‌هاى استخدامى این سازمآن‌ها و همچنین اعتبارات مربوط به اجراى برنامه‌هاى آن‌ها را دولت مى‌پردازد.[xvi]
نامگذاری بلوار تهران ـ کرج به نام «الیزابت دوم»
ظهر امروز به منظور یادبود سفر ملکه انگلستان به ایران در یازدهم اسفند 1339، بلوار تهران ـ کرج به نام بلوار الیزابت دوم نامگذارى شد. فتح‌الله فرود ـ شهردار تهران ـ در برنامه این نامگذارى گفت:
«توفیق حاصل گردید بلوارى که در مسیر علیاحضرت قرار داشته به نام بلوار الیزابت دوم نامگذارى شود.»[xvii]
میزان واردات مشروبات الکلى در فروردین 1340
بر اساس برآورد اداره کل گمرک، در فروردین 1340، انواع و اقسام مشروبات الکلى به ارزش 327/887/10 ریال وارد ایران شده است.[xviii]
[i] - روزنامه کیهان ـ ش 5336 ـ 31/1/1340 ـ ص 15
[ii]ـ همان.
[iii]ـ همان.
[iv]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10483 ـ 31/1/1340 ـ ص 21.
[v]ـ همان.
[vi]ـ سفرى، محمدعلى ـ قلم و سیاست ـ ج 2( از کودتاى 28 مرداد تا ترور منصور) ـ تهران- نامک-1373- ص 353 تا 366.
[vii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5336 ـ 31/1/1340 ـ ص 15.
[viii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5336 ـ 31/1/1340 ـ ص 15.
[ix]ـ همان.
[x]ـ همان.
[xi]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5337 ـ 2/2/1340 ـ ص 2.
[xii]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 347 ـ 31/1/1340 ـ ص 5.
[xiii]ـ همان.
[xiv]ـدانشجویان مسلمان پیرو خط امام- اسناد لانه جاسوسى ـ ش 21 (احزاب سیاسى ایران ـ 2) ـ مرکز نشر اسناد لانه جاسوسی- ص 147 و 149.
[xv]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5337 ـ 2/2/1340 ـ ص 15.
[xvi]ـ همان ـ ش 5336 ـ 31/1/1340 ـ ص 16.
[xvii]ـ روزنامه آتش ـ ش 258 ـ 3/2/1340 ـ ص 4.
[xviii]ـ روزنامه بورس ـ ش 4 ـ 21/4/1340 ـ ص 2.
