سه‌شنبه 21 فروردین 1341 / 5 ذیقعده 1381 / 10 آوریل 1962
7 بازدید
گزارشی از سفر محمدرضا پهلوی به آمریکا
ساعت 7:25 صبح امروز محمدرضا پهلوی و همسرش برای یک دیدار رسمی با هواپیمای اختصاصی پان‌آمریکن از تهران راهی واشنگتن شدند. پیش از سفر، شاه با اعضای خاندان سلطنت، نخست‌وزیر، هیئت وزیران، شخصیت‌های لشکری و کشوری و نمایندگان سیاسی کشورهای خارجی که در فرودگاه حاضر شده بودند، دیدار و با آنان خداحافظی کرد. در این دیدار دکتر علی امینی اظهار امیدواری کرد که سفر شاه «برای ملت ایران ضامن خیر و سعادت باشد.» محمدرضا پهلوی نیز حسن ارسنجانی (وزیر کشاورزی) را مورد توجه قرار داد و قطعة عکسی از خود را «به پاس خدمت در راه اجرای اصلاحات ارضی» به او اهدا و در ضمن بیان کرد: «اجرای اصلاحات ارضی یکی از مهمترین هدف‌های من بوده است و به همین دلیل از ده سال پیش تقسیم املاک پهلوی را آغاز کردم تا عملاً پیشقدم این فکر بشوم.» پس از نواخت سرود شاهنشاهی و اجرای مراسم نظامی توسط گارد احترام، سیدحسن امامی (امام جمعه تهران) دعای سفر خواند. در این سفر علاوه بر همراهان که پیشتر در هواپیما جای گرفته بودند، هلاکو رامبد (مدیر هواپیمایی آلیتالیا) و جک باد (مدیر هواپیمایی پان‌امریکن) نیز شاه و همسرش را همراهی می‌کنند. هواپیمای حامل محمدرضا پهلوی را چند فروند هواپیمای جت نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی تا مرز ایران بدرقه کرد. در ساعت 9:45 دقیقه به وقت تهران هواپیمای حامل شاه در فرودگاه بیروت به زمین نشست. در فرودگاه بیروت نخست‌وزیر و برخی مقامات لبنانی و نیز سفیر کبیر ایران در بیروت حاضر شدند. پس از آن هواپیما برای سوخت‌گیری، ابتدا در فرودگاه رم و سپس در فرودگاه پاریس به زمین نشست. در فرودگاه اورلی پاریس که با پرچم‌های ایران و فرانسه تزئین شده بود، اشرف پهلوی که پیش از این راهی فرانسه شده بود و نمایندة مخصوص ژنرال دوگل، حضور داشتند، سپس در کمتر از یک ساعت هواپیما به مقصد فرودگاه نیویورک به پرواز درآمد.[1]
اعضای شورای سلطنت در غیاب محمدرضا پهلوی
پیش از سفر به آمریکا، محمدرضا پهلوی اعضای شورای سلطنت را در غیاب خود معرفی کرد؛ فرمان عضویت آنان را هم وزارت دربار ابلاغ کرده است. اعضای شورای سلطنت که قرار است اولین جلسه خود را در روز 28 فروردین در کاخ مرمر تشکیل دهد عبارتند از: شاهپور غلامرضا پهلوی؛ شاهپور عبدالرضا پهلوی؛ علی امینی (نخست‌وزیر) ؛ حسین علا (وزیر دربار). [2]
مهمترین موضوع گفت‌وگوی جولیوس هلمز با کندی
جولیوس هلمز (سفیر آمریکا در ایران) که این روزها در کشورش به سر می‌برد، پس از دیدار با کندی در واشنگتن در جمع خبرنگاران، موضوع سفر شاه را به آمریکا، مهمترین موضوع گفت‌وگویش با کندی برشمرد و اظهار داشت که ایران با توجه به مرز مشترکی که با شوروی دارد توانسته است تاکنون در برابر تهدیدات و فریب‌های شوروی بخوبی مقاومت کند. «وی گفت برنامه توسعه آمریکا در ایران بخوبی پیشرفت می‌کند.»[3]
بازتاب مطبوعاتی سفر شاه به آمریکا
سفر محمدرضا پهلوی به آمریکا، امروز و روزهای گذشته بازتاب‌های متعددی به همراه داشته است که می‌توان بیشترین این بازتاب‌ها را در میان مطبوعات یا خبرگزاری‌های آمریکایی مشاهده کرد. مجله لوک، چاپ نیویورک، در شمارة اخیر خود ضمن چاپ مقاله‌ای تحت عنوان «پادشاه نیکوکار» عکس‌های بزرگی را در صفحات مجله به شاه، فرح و فرزند کوچکشان اختصاص داده و نوشته است: «در حال حاضر در ایران به غیر از محمدرضا پهلوی رهبر دیگری وجود ندارد تا بتواند اصلاحات را بدون اینکه کشورش را دچار دیکتاتوری از نوع دیکتاتوری ناصر (در مصر) سازد [به مرحلة اجرا درآورد].»[4]
مجله نیوزویک، در گزارشی در آخرین شماره خود به سفر شاه اشاره کرده و نوشته است که شاه در سفر خود از کندی درخواست کمک اقتصادی و نظامی دارد. گزارشگر این مجله می‌نویسد در زمینة امور اقتصادی، شاه ایران امیدوار است، برای تحقق برنامة پنج ساله سوم کشورش، که به هشتصد میلیون دلار ارز خارجی نیازمند است کمک بگیرد و از لحاظ نظامی نیز او خواهان سلاح‌های مدرن‌تر می‌باشد. «ایالت‌متحده آمریکا قبلاً یک میلیارد و دویست میلیون دلار به ایران کمک کرده است. از جمله این کمک‌ها واگذاری 52 فروند هواپیمای جت B-86، مجهز به موشک‌های سایدویندر است، ولی شاهنشاه ایران خواهان کمک بیشتری هستند.»[5]
روزنامة نیویورک تایمز نیز در شمارة امروز خود در مقاله‌ای با عنوان «شاه ایران» به سفر محمدرضا پهلوی به آمریکا و حمایت‌های او از دکتر علی امینی اشاره کرده و نوشته است: «علی امینی نخست‌وزیر تازه و نیرومند ایران، از ورشکستگی اقتصادی ایران جلوگیری کرده، فساد در دستگاه‌های دولتی را متوقف ساخته و تقسیم اراضی میان کشاورزان ستمدیده ایرانی را آغاز کرده است و علی‌رغم تمام فشارها که از عناصر چپ و ثروتمندان بر دکتر امینی وارد می‌شود، شاه از وی پشتیبانی کرده است.»[6]
روزنامه تایمز لندن هم طی مقاله‌ای از تقسیم اراضی سلطنتی در گرگان، ستایش کرده و اصلاحات ارضی را «ابتکاری جالب و شجاعانه» برشمرده؛ چرا که این طرح در نزدیکی مرزهای شوروی به مورد اجرا گذارده شده است.
روزنامه‌های پاری ژور، فرانس سوار و لوموند، چاپ فرانسه، عکس‌هایی از محمدرضا پهلوی، فرح و فرزند کوچکشان چاپ کرده و مقالات مفصلی درباره شاه و اقدامات اصلاحی‌اش نگاشته‌اند. خبرگزاری فرانسه نیز ضمن گزارشی از سفر محمدرضا پهلوی به آمریکا به دیدار و سخنان شاه با امینی در فرودگاه پرداخته و چنین مخابره کرده است: «شاهنشاه به مدت ده دقیقه با خوشرویی با دکتر امینی، نخست‌وزیر، صحبت کردند. به‌نظر می‌رسد شاهنشاه با این عمل می‌خواستند شایعاتی را که پیرامون وجود اختلاف بین ایشان و نخست‌وزیر گاه‌گاه منتشر می‌شود، تکذیب کنند.»[7]
روزنامه فرانکفورتر الگمانیه، چاپ آلمان، نیز در مقاله‌ای محمدرضا شاه را سرچشمه استقلال و حاکمیت سرزمین کهنسال ایران دانسته است.[8]
در مقابل این اخبار و مقالات ستایش‌آمیزی که در مطبوعات آمریکا و برخی کشورهای اروپایی منتشر شده است، مطبوعات و رادیوهای کشورهای بلوک شرق، بویژه شوروی، دست به انتقاداتی زدند که در مجله خواندنی‌ها این‌گونه بازتاب داشته است: «در آستانه سفر شاه به آمریکا و مدت‌ها قبل از آن، رادیوها و مطبوعات بلوک کمونیست و به دنبال آن ناراضیان از اوضاع، خیلی سعی دارند چنین وانمود کنند که در کشور ما، بین شخص اول مملکت و نخست‌وزیر منصوبش، اختلاف هست.»[9] در خصوص همین واکنش‌های مطبوعات داخلی، روزنامه فرمان با تمسخر به خبری از رادیو مسکو اشاره می‌کند و می‌نویسد: «اخیراً رادیو مسکو ضمن گفتارها و مطالب کاملاً تحقیقی و منطقی خود!! عنوانی هم برای آقای خروشچف دست و پا کرده و ایشان را دوست ایران نامیده است و تنها همین لقب دوست ایران را برای ایشان کافی ندانسته و گفته است که خروشچف بهترین و بزرگترین دوست ایران است.»[10] پیش از این خروشچف در ضمن مطالبی گفته بود که دولت ایران آن‌قدر فاسد است و مردم ناراضی هستند که رژیم آن، در موقع خود همچون سیب گندیده‌ای فرو خواهد افتاد! بدون اینکه شوروی تلاشی به خرج دهد. این مطالب واکنش شاه را برانگیخته بود.[11]گفته می‌شود که مذاکرات ایران و شوروی برای ترمیم روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور برای مدتی متوقف خواهد ماند و فعالیتی در این زمینه صورت نخواهد گرفت.[12]
مصاحبه مطبوعاتی حسن ارسنجانی
صبح امروز، پس از عزیمت محمدرضا پهلوی به آمریکا، دکتر ارسنجانی (وزیر کشاورزی) در یک مصاحبه مطبوعاتی اظهار داشت که مهمترین دلیل پیشرفت در کار اجرای اصلاحات ارضی، پشتیبانی شاه است. او دریافتِ عکس امضاء شده شاه را «بزرگترین مشوق، اسباب نهایت تشکر و درسی برای مالکینی» برشمرد که می‌خواهند به انحاء مختلف جلوی اجرای این اصلاحات را بگیرند. وی اینان را دارای «نظرهای فیلسوفانه» یا برگزارکنندگان جلسات پنهانی برای شایعه‌پراکنی و تحریک در ایجاد اختلال در اصلاحات ارضی خواند. او ضمن برشمردن نام برخی کشورها که این اصلاحات در آنجا صورت پذیرفته است بیان داشت: «این‌کار که در کشورهای دیگر با خونریزی و آشوب انجام شده است، در ایران با آرامش انجام می‌گیرد و مملکت ما دارد از این وضع نیمه فئودالی خارج می‌شود و زارع ایرانی وارد زندگی سیاسی و اجتماعی می‌شود.»[13]
شایعاتی دربارة ترمیم کابینه و برگزاری انتخابات
امروز نیز همچون روزهای گذشته اخبار و شایعاتی در موضوع ترمیم کابینه و برگزاری شروع انتخابات در مطبوعات درج شده است. مجله صبح امروز در گزارشی در شمارة اخیر خود می‌نویسد: «موافقین دولت می‌گویند مسافرت شاهنشاه به آمریکا بیش از پیش موجب تقویت دولت می‌گردد ولی مخالفین می‌گویند پس از مراجعت از آمریکا دولت تغییر خواهد کرد. محافل مطلع در این مورد سکوت کرده‌اند.»[14] همچنین روزنامة مرد مبارز در گزارشی با اشاره به سفر شاه، تغییر در کابینه علی امینی را قطعی دانسته و نوشته است: «با توجه به تمایلی که وزیر کشاورزی به کناره‌گیری از وزارت داشت، حزب کشاورزان، را تأسیس می‌کند. همچنین «گفته می‌شود چنین ترمیمی در صورتی لازم به نظر می‌رسد که مسئله انتخابات جنبه عملی به‌خود گیرد.»[15]
برخورد با متخلفان در انتخابات دوره بیستم مجلس شورای ملی
بنی‌صدر، معاون دادسرای دیوان کیفر و بازپرس بازرسی کل کشور، که مأمور رسیدگی به پرونده‌های سوءاستفاده از انتخابات زمستان و تابستان سال گذشته شده بود پس از اتمام کار خود طی گزارش مفصلی به بازرسی کل کشور، شصت نفر از استانداران و فرمانداران و نیز دو نفر از وزرای وقت را متخلف تشخیص داد و پرونده‌های آنان را برای رسیدگی به دادستانی دیوان کیفر فرستاد. همچنین گفته می‌شود چند نفر از فرماندهان سابق ارتش که پرونده‌هایی در سوءاستفاده از مقام خود داشته‌اند در دادرسی ارتش محاکمه خواهند شد. «شنیده می‌شود که متهمین موردنظر درجاتی از سرتیپ به بالا دارند.»[16]
اخطار رئیس شرکت نفتی شل به خریداران نفت از شوروی
فردریک استفتس، رئیس شرکت بازرگانی و حمل و نقل نفتی شل، امروز به کشورهایی که از شوروی نفت خریداری می‌کنند اظهار کرد که این عمل برای آنها خطرات بزرگ سیاسی و اقتصادی دربرخواهد داشت و ممکن است از دسترسی به نفت محروم شوند. وی بیان کرد که در آینده با افزایش فروش نفت از سوی شوروی انتظار می‌رود که این امر موجب بوجود آمدن اشکالات بیشتری در صنعت نفت جهان شود. رئیس شرکت شل افزود: «صنایع نفت انگلستان در حال حاضر متحمل فشار طاقت‌فرسایی است؛ زیرا قیمت‌های نفتی جاری مورد توافق بین کمپانی‌های تولیدکننده و ممالک صاحب نفت در خاورمیانه، به هیچ‌وجه ارزش بازرگانی ندارد، به همین علت باید کشورهای صاحب نفت خاورمیانه، موافقت کنند که قیمت نفت اندکی تنزل یابد تا رقابت آنان با صادرات نفتی شوروی امکان‌پذیر گردد.»[17]
تشکیل جلسات شورای عالی اقتصاد و شورای عالی سازمان بیمه‌های اجتماعی
اولین جلسه شورای عالی اقتصاد در سال جاری، در کاخ نخست‌وزیر و به ریاست علی امینی تشکیل شد. در این جلسه پس از اظهارات نخست‌وزیر و صدور دستورالعمل‌هایی برای مؤسسات و وزارتخانه‌ها، حسنعلی منصور(دبیرکل شورای عالی اقتصاد)از اقدامات هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس اقتصادی آسیا و خاور دور (ECAFE) گزارش داد. سپس دکتر پورهمایون دربارة وضع پولی و اعتباری گزارش داد و در ادامة جلسه هم درباره وضع اعتبارات بانکی و برنامه اقتصادی دولت در 1341 مذاکراتی به عمل آمد و تصمیماتی اتخاذ شد.[18] امروز همچنین جلسه شورای عالی سازمان بیمه‌های اجتماعی با حضور خسروانی (وزیرکار)، مهندس زاوش (مدیرعامل سازمان بیمه‌های اجتماعی)، نمایندگان دولت، کارفرمایان و کارگران تشکیل شد و آئین‌نامه مزایای کارکنان این سازمان مشتمل بر 46 ماده و 26 تبصره به تصویب رسید که از اول فروردین سال جاری قابل اجرا خواهد بود.[19]
خرید گندم از خارج
«ایران اکنون از گروه کشورهایی شده که خریدار گندم و غلات است و به همین عنوان نیز گویا در کنفرانس غلات شرکت کرده است.» این خبر را روزنامة بهار ایران درج کرده است و این در حالی است که اداره کل غله هم اعلام کرده به علت حمله ملخ‌ها به مزارع استان‌های جنوبی کشور چون خوزستان و فارس که مرکز اصلی تولید گندم است امکان دارد برای تأمین کسری احتمالی گندم مصرف‌کنندگان کشور، در سال آینده از خارج مقداری گندم خریداری کند. سال گذشته اداره کل غله کشور صدهزار تن غله از آمریکا خریداری کرده بود. مصرف سالانه غله در کشور 8/2 میلیون تن غله است. دولت برای خرید گندم از خارج در سال جاری برای هر صدهزار تن گندم باید بیش از پانصد هزار دلار کانادا پول بیشتر به خارج بپردازد.[20]
اخبار بانک‌ها
به موجب بررسی بانک مرکزی ایران، برای تعیین شاخص هزینه زندگی، در سال جاری نسبت به 1339 چهار درصد هزینه زندگی به‌طور نسبی تنزل یافته است. «گفته می‌شود این تنزل هزینه زندگی، آن هم با توجه به بحران اقتصادی سال گذشته که معاملات تجاری را کاملاً راکد کرده و عده‌ای را به ورشکستگی کشانده بود نتیجه اتخاذ یک سیاست صحیح اقتصادی است.» همچنین به نقل از یک مقام مطلع در امور اقتصادی، اکنون بانک ملی ایران سعی می‌کند سیاست اقتصادی خود را بر اصول تجاری استوار سازد تا از این راه با رقابتی که با سایر بانک‌ها خواهد داشت به تدریج بتواند قدرت اقتصادی این بانک را در نقشه‌های طرح شده تثبیت کند. به‌طور کلی سیاست کلی بانک ملی براساس محدود کردن ورود کالا از طریق برات وصولی است و دولت به تدریج سعی دارد که امور بازرگانی خارجی را براساس اعتبارات اسنادی انجام دهد.[21]
از طرف هیئت مدیره بانک کشاورزی ایران، طرحی با نظر مقامات دولتی تهیه شده است که پس از اجرای آن عملاً از مهاجرت روستاییان و ده‌نشینان به شهرستان‌ها و تهران جلوگیری خواهد شد. براساس این طرح که در سال جاری به اجرا گذاشته می‌شود، با نظر کارشناسان بانک، به روستاییان وام‌های طولانی با بهره بسیار کم پرداخت خواهد شد و آنان که مایل باشند می‌توانند با استفاده از این وام‌ها، کارگاه‌های صنایع دستی تأسیس کنند. درباره افزایش سرمایه بانک کشاورزی ایران دکتر زاهدی، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره بانک مذکور، اظهار داشت: «سرمایه تعهد شده بانک کشاورزی ده میلیارد ریال است که از این مبلغ فقط در حدود چهار میلیارد و هفتصد میلیون ریال آن پرداخت شده و بقیه که پنج میلیارد و سیصد میلیون ریال است هنوز به بانک داده نشده است.»[22]
[1]ـ روزنامه کیهان، ش5623، 21/1/1341، ص 1 و 13؛ روزنامه اطلاعات، ش 10772، 22/1/1341، ص 1 و 17.
[2]ـ روزنامه کیهان، ش 5624، 22/1/1341، ص 15.
[3]ـ همان؛ همان
[4]ـ روزنامه کیهان، ش 5623، 21/1/1341، ص 1 و 13.
[5]ـ بولتن خبرگزاری پارس محرمانه، ش17، 22/1/1341، ص 7 و 8.
[6]ـ همان، ش 18، 23/1/1341، ص 12 ـ 14.
[7]ـ همان، ش 17، 22/1/1341، ص 4 و 5.
[8]ـ گاهنامه پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی، ج 2، ص 1527 و 1528.
[9]ـ مجله خواندنی‌ها، ش 58، 21/1/1341، ص 3.
[10]ـ روزنامه فرمان، ش 3015، 21/1/1341، ص 4.
[11]ـ روزنامه کیهان، ش 5623، 21/1/1341، ص 1 و 13.
[12]ـ روزنامه بهار ایران، ش 1507، 21/1/1341، ص 3.
[13]ـ روزنامه اطلاعات، ش 10771، 21/1/1341، ص 1 و 17؛ روزنامه کیهان، ش 5623، 21/1/1341، ص 16.
[14]ـ مجله صبح امروز، ش 8، 27/1/1341، ص 4.
[15]ـ روزنامه مرد مبارز، ش 534، 21/1/1341، ص 4.
[16]ـ همان، ص 1؛ روزنامه کیهان، ش 5623، 21/1/1341، ص 1.
[17]ـ روزنامه اطلاعات، ش 10772، 22/1/1341، ص 19.
[18]ـ همان، ص 20؛ روزنامه پست تهران، ش 2603، 22/1/1341، ص 1.
[19]ـ روزنامه بورس، ش 179، 22/1/1341، ص 2.
[20]ـ روزنامه بهار ایران، ش 1507، 21/1/1341، ص 3؛ روزنامه کیهان، ش 5623، 21/1/1341، ص 8.
[21]ـ روزنامه مرد مبارز، ش 534، 21/1/1341، ص 4 و 1؛ ش 535، 22/1/1341، ص 4.
[22]ـ روزنامه پست تهران، ش 2602، 21/1/1341، ص 1 و 5.
