چهارشنبه 30 آبان 1341 / 23 جمادى الثانى 1382 / 21 نوامبر 1962
3 بازدید
اعلامیه آیت‌اللّه بهبهانى
امروز، مراسم سخنرانى و روضه‌خوانى حجت‌الاسلام فلسفى در مسجد ارک تهران توفانى از احساسات پدید آورد. بالاگرفتن موج اعتراضات مردمى، آیات عظام تهران را وادار کرد که تصمیم بگیرند صبح روز پنج‌شنبه با انعقاد مجلسى در مسجد سید عزیزاللّه به عنوان دعا اقدامات جدى به عمل آورند.[1] در اعلامیه‌اى که به امضاى آیت‌اللّه بهبهانى صادر شده، آمده است: «چندى است که امور دینى و اخلاقى مملکت در اثر عدم توجه اولیای امور و متصدیان مربوطه رو به فساد و تباهى گذارده بطوریکه هیچکس را در شئون مختلفه کشور اعتمادى نمانده است. بلکه هیئت حاکمه مملکت دانسته یا ندانسته به ترویج اینگونه مفاسد کمک مى‌کند». در اعلامیه مزبور تأکید شده که تصویب‌نامه دولت «نشانه بَیّن و آشکارى از اقدامات غیر مشروع و غیر قانونى و حاکى از عدم تقید دولت به اجرای منویات ملت مسلمان ایران است».[2]
اعلامیه دیرهنگام نهضت آزادى
نهضت آزادى ایران در اعلامیه‌اى به انتقاد شدید از تصویب‌نامه دولت پرداخت: «اگر فکر مى‌کنید با تصویب‌نامه غلط و مخالف قانون اساسى می‌شود پایه‌هاى قانون اساسى را که ضامن ملیت و استقلال مملکت است سست کرد و راه را براى دشمنان خائن اسلام و ایران باز کرد بسیار در خطا هستید».[3] در اعلامیه تأکید شده آنچه علماى اعلام مى‌خواهند «ارتجاع و سیر قهقرا» نبوده، «بلکه بانوان شرعاً حق مباشرت مستقیم در اموال و منافع و اتخاذ وکیل در کارهاى خود را دارند ولى چون روحانیون با شرایط موجود و علم به اینکه دولت به هیچ دسته‌اى از ملت خدمت نکرده که حالا بخواهد به خانم‌ها خدمت کند، اصرارشان بیشتر از جهت اغراضى است که در چنین نقشه‌ها نهفته است و شکستن سدهاى اسلام و قانون اساسى که منظور دولت می‌باشد. آقایان ترس دارند که با بیرون انداختن زن‌ها در جنجال‌هاى سیاسى و کشاندن به پرده‌درى و بى‌عفتى، هم آنها را از وظایف طبیعى باز دارند و هم اختلافات و مناقشات را در حریم کانون‌هاى پاک و گرم خانوادگى وارد نمایند».[4]
زمان انتشار و تأکید اعلامیه بر شرکت زنان در انتخابات و فرونگاه داشتن حذف قید اسلام از شرایط انتخاب‌شوندگان و تحلیف به قرآن مجید از سوى ناظران سیاسى، به ویژه روحانیون «تأخرى سنگین و غیره منتظره» و انتقادآمیز ارزیابى شد.[5]
همین ابهامات باعث شد که نهضت آزادى در اعلامیه مشروح دیگرى، به تشریح مواضع صریح خود درباره جریانات اخیر بپردازد: در این اعلامیه نهضت آزادى براى «رفع سوء تفاهم از جوانان و بانوان» و «جلوگیرى از سوءتعبیرهایى» که بدان دامن زده مى‌شود به توضیح دو نکته پرداخته است: «آنچه علماى اعلام و اکثریت ملت مسلمان مى‌خواهند به هیچ وجه ارتجاع و سیر قهقرا یعنى جلوگیرى از آزادى و دفاع حقوق ملت اعم از زن و مرد نبوده» و «دین اسلام و روحانیون اسلام مخالف حق و ارزش نیستند».[6]
در همین ماه، آیات عظام ابوالقاسم خویى[7]، سید محمدصادق روحانى[8]، و سیدعلى بهبهانى[9]، در نامه‌هاى جداگانه به شاه؛ و سید مرتضى لنگرودى[10]، سید محمد وحیدى[11]، هدایت‌اللّه تقوى شیرازى[12] آیت‌اللّه قمى[13]، و علما و روحانیون شهرهاى همدان[14]، رشت[15]، اهر[16]، نیز طى تلگراف‌هاى جداگانه‌اى خطاب به نخست‌وزیر خواهان لغو لایحه انجمن‌هاى ایالتى و ولایتى شدند.
خلف وعده نخست‌وزیر
آیت‌اللّه بهبهانى در پاسخ علم نوشت: «با وعده صریحه‌اى که در ملاقات به حقیر فرموده بودید که (تا چند روز دیگر مطلب به طورى که رفع نگرانى آقایان بشود اصلاح خواهد شد) و حقیر هم اطمینان به وعده و قول جنابعالى کرده به حضرات آقایان حجج اسلام و سایر مراجعین وعده دادم، خلف وعده کردید». وى تأکید کرد دولت در پاسخ خود هیچ اشاره‌اى به درخواست علما و روحانیون نکرده، بلکه «به نحو کلى التزامات دولت را به موافقت با احکام بین‌المللى اگرچه مخالف با قوانین دینى باشد تصریح فرموده بودید». و در پایان مى‌افزاید: «اى کاش جنابعالى هم تأسى به اعلیحضرت نموده و در جواب قایل به ابهام مى‌شدید که اقلاً جاى آشتى باقى مى‌ماند و آتش هیجان افکار عموم را دامن نمى‌زدید».[17]
پرداخت شهریه آیت‌اللّه خمینى به طلاب علوم دینى
به رغم مخالفت آیت‌اللّه خمینى، امروز روال پرداخت شهریه از سوى ایشان به طلبه‌ها، با مساعى جمعى از شاگردان قدیمى ایشان آغاز شد.[18]
برنامه آیت‌اللّه مدنى براى بازگشت به عراق
آیت‌اللّه سیداسداللّه مدنى که در مرداد سال گذشته از نجف به موطن خود بازگشته بود امروز از شهربانى همدان درخواست کرد پروانه او را جهت مراجعت به کشور عراق صادر کنند.[19]
تلاش دبیر سوم شوروى براى دیدار با آیت‌اللّه میلانى
امروز ویکتور اسپلینکف دبیر سوم سفارت شوروى در تهران که براى ملاقات با آیت‌اللّه میلانى به مشهد رفته بود، موفق به دیدن آیت‌اللّه نشد. وى اعلام کرد حامل دعوت‌نامه رئیس مسلمانان اتحاد شوروى از آیت‌اللّه جهت مسافرت به آن کشور است.[20]
دستگیرى قاتلان مهندس ملک‌عابدى
امروز در شیراز اعلام شد دو برادر به نام‌هاى جانى و قره در کوه‌هاى فیروزآباد دستگیر شده‌اند. دستگیرشدگان جهت بازجویى به مقامات محلى تحویل داده شده‌اند.[21] گزارش روزنامه‌ها از قول مسئولان محلى حاکى است که قاتل یا قاتلان اصلى در بین بازداشت شدگان هستند.[22] از اسفندیار و سلطانعلى به عن وان سردسته قاتلان یاد مى‌شود.[23] 12 تن از دستگیرشدگان از افراد ایل چگنى هستند.[24]
مجلس یادبود ملک‌عابدی
نخست‌وزیر، وزیر کشاورزى و جمعى از معاونان و مدیران کل این وزارتخانه بعدازظهر امروز در مجلس یادبود مهندس ملک‌عابدى شرکت کردند. ارسنجانى در این مراسم که در سالن بانک کشاورزى ایران برگزار گردیده، سخنرانى کرد.[25]
برنامه اصلاحات ارضی در استان فارس
با تقسیم استان فارس به چهار منطقه، برنامه‌ریزى براى اجراى سریع قانون اصلاحات ارضى به مرحله عمل رسید. دهبد (معاون سازمان اصلاحات ارضى کل کشور)، خلخالى (رئیس سابق اصلاحات ارضى در مراغه)، مشتاق (کارشناس عالى تقسیم و فروش خالصجات) و نجیمى (رئیس کل کشاورزى استان فارس) با حفظ سمت مأمور اجراى اصلاحات در بخش‌هاى چهارگانه شدند.[26]
ضیاءالملک فرمند یکى از قدیمى‌ترین مالکان کشور که هم‌اکنون در سوئیس به سر مى‌برد به پسرش وکالت داد تا 15 ده آباد خود، حد فاصل اراک و همدان را به دولت واگذار نماید.[27]
کنسرسیوم کمک به ایران
کشورهاى آلمان و فرانسه با ارسال پیشنهادى اعلام کرده‌اند که حاضرند اعتبار و وام مورد احتیاج دولت را براى اجراى برنامه‌هاى عمرانى در اختیار سازمان برنامه قرارداده و کنسرسیوم کمک به برنامه‌هاى عمرانى ایران را تشکیل بدهند.[28] از میان کشورهاى آمریکا، انگلستان، بلژیک، آلمان، فرانسه و ژاپن تنها این دو کشور چنین پیشنهادى ارایه کرده‌اند. شرط آلمان و فرانسه آن است که مؤسسات اقتصادى و دولتى ایران کلیه کالاهاى وارداتى مورد نیاز خود را از آن دو کشور خریدارى کنند.[29] هفته آینده دولت نظر خود را درباره این پیشنهاد اعلام خواهد کرد.[30]
بلاتکلیفی پرداخت وام از امریکا به ایران
روزنامه بورس در یادداشتى به انتقاد از خوش‌بینى محافل سیاسى جهت دریافت وام از آمریکا پرداخت. در این یادداشت تأکید شده: «آمریکایی‌ها در این اواخر نه تنها از دادن کمک‌هاى بلاعوض مؤثر به ایران خوددارى کرده‌اند بلکه در اعطاى وام به ایران هم که از جهت اجراى پروژه‌هاى عمرانى تا اندازه‌اى ضرورت دارد علاقه زیادى نشان نداده‌اند». در این مقاله، تعلل بانک جهانى در اعطاى وام به ایران «امرى تعجب‌آور» توصیف شده است. به زعم نویسنده یادداشت، بعد از مذاکرات اخیر سناتور مانسفیلد و همراهان و سفیر کبیر آمریکا در تهران با شاه و نخست‌وزیر و وزیران امور خارجه و دارایى، «یکنوع خوش‌بینى توأم با انتظار جهت آغاز مجدد کمک‌هاى قابل ملاحظه دولت آمریکا به ایران براى اجراى پروژه‌هاى برنامه سوم در محافل سیاسى و اقتصادى حکمفرما شده است».[31]
دیدار جمعى از ماهیگیران و صیادان بندرپهلوى با شاه
محمدرضا پهلوى امروز جمعى از سماکان و صیادان بندرپهلوى را به حضور پذیرفت. در این جلسه، ملاقات‌کنندگان از شاه تقاضا کردند دستور بدهد کانال تخم‌ریزى ماهى لایروبى شود.[32]
دیدار سفیر فرانسه با وزیر خارجه
صبح امروز سفیر کبیر فرانسه در تهران با آرام (وزیر خارجه) دیدار کرد.[33]
تغییرات جدید استانداران
امروز سخنگوى وزارت کشور فهرست تغییرات جدید استانداران را اعلام کرد. تغییرات به شرح زیر است: سیدمهدى پیراسته (خوزستان)، پارسا (اصفهان)، محمد فضائلى (کرمانشاه)، بنى‌احمد (کرمان)، لطفعلى قوامى (سیستان و بلوچستان)، محمدصادق نواب (فرماندار کل بنادر بحر عمان)، محمدرضا قوام (فرماندار کل همدان)، على‌اصغر محمدى (لرستان)، احمد حجت (سمنان).[34] معارفه استانداران جدید به بعد موکول شده است.[35]
سفر هیئت نمایندگى ایران به ریاض
فؤاد روحانى (دبیر کل اوپک و رئیس هیئت نمایندگى ایران)، به همراه فرهنگ مهر (مدیرکل نفت وزارت دارایى و اتحادیه عضو هیئت مدیره شرکت ملى نفت) براى شرکت در پنجمین کنفرانس اوپک به ریاض رفتند.[36]
سفر مهندس صنعت نفت ایران به یوگسلاوى
به دعوت اداره کمک‌هاى سازمان ملل متحد، رحمت‌اللّه کهن یکى از مهندسان صنعت نفت ایران به عنوان کارشناس ابزارهاى دقیق جهت آموزش فنون مربوطه به کشور یوگسلاوى اعزام مى‌شود.[37]
مذاکره سفیر افغانستان با وزیر بازرگانى
صبح امروز سفیر افغانستان با وزیر بازرگانى مذاکره کرد. این مذاکره درباره مسئله حمل کالاهاى ترانزیتى افغانستان از مشهد تا مرز این کشور بررسى گردید. با سفر اعضاى هئیت نمایندگى افغانستان به تهران، در هفته گذشته درباره نحوه اجراى قرارداد ترانزیت و رفع مشکلات احتمالى آن توافق‌هاى مقدماتى به عمل آمد.[38]
اعتصاب قانونى و مطلوب کارگران
با بالا گرفتن نوسانات اقتصادى، کارخانه‌ها از پرداخت حق عایله‌مندى به کارگران سر باز مى‌زنند. یکى از روزنامه‌ها در این باره نوشت: «اعتصاب که در تمام دنیا قانونى است و مورد درخواست کارگران ایران هم هست باید بیمه‌هاى اجتماعى در زمان اعتصاب به کارگران کمک کند تا کارگر در اثر گرسنگى چماق به دست نگیرد و مسئله مقدسِ اعتصاب لوث نشود».[39]
[1]ـ دوانى ـ على ـ نهضت روحانیون ایران ـ ج 3 ـ تهران ـ مؤسسه خیریه و فرهنگی امام رضا (ع) ـ مرکز اسناد انقلاب اسلامی ـ 1377ـ ص 135 و 137.
[2]ـ همان ـ ص 144 و143.
[3]ـ روحانى ـ سیدحمید ـ بررسى و تحلیلى از نهضت امام خمینى ـ تهران ـ دفتر نشر فرهنگ اسلامی ـ 1376 تا 1372
صص 186 و 184.
[4]ـ همان ـ ص 184 و 168.
[5]ـ خاطرات سید على‌اکبر محتشمى ـ دفتر ادبیات انقلاب اسلامی ـ تهران ـ حوزه هنری ـ 1376ـ ص 205.
[6]ـ منصوری ـ جواد ـ تاریخ قیام 15 خرداد به روایت اسناد ـ جلد اول ـ مرکز اسناد انقلاب اسلامی ـ تهران ـ 1378 تا 1377ـ ص 276ـ275.
[7]ـ دوانى ـ على ـ همان ـ ص 102.
[8]ـ اسناد انقلاب اسلامى ـ ج 5 ـ تهران ـ مرکز اسناد انقلاب اسلامی ـ 1374 تا 1375ـ ص 19.
[9]ـ دوانی ـ علی ـ همان ـ ص 104.
[10]ـ اسناد انقلاب اسلامى ـ ج 2 ـ همان ـ ص 42.
[11]ـ همان ـ ص 31.
[12]ـ همان - ص 32.
[13]ـ دوانى ـ على ـ همان ـ ص 99.
[14]ـ اسناد انقلاب اسلامى ـ جلد 2 ـ همان ـ ص 38.
[15]ـ همان ـ ص 37.
[16]ـ همان ـ ص 46.
[17]ـ دوانى ـ على ـ همان ـ ص 116.
[18]ـ باقرى، على ـ خاطرات 15 خرداد ـ دفتر اول ـ تهران ـ حوزه هنری ـ 1374تا 1379ـ ص 125.
[19]ـ یاران امام به روایت اسناد ساواک ـ ج 4: شهید آیت‌اللّه سیداسداللّه مدنى ـ تهران ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات ـ 1377ـ ص 13.
[20]ـ آیت‌الله حاج سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک ـ ج 1 ـ تهران ـ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات ـ 1381 تا 1380 ـ ص 47.
[21]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5807 ـ 30/8/1341 ـ ص 16.
[22]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2782 ـ 30/8/1341 ـ ص 1 و 4.
[23]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10955 ـ 30/8/1341 ـ ص 17.
[24]ـ همان ـ ش 10954 ـ 1/9/1341 ـ ص 17.
[25]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2783 ـ 1/9/1341 ـ ص 1 و 2.
[26]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5807 ـ 30/8/1341 ـ ص 1.
[27]ـ مجله خوشه ـ ش 12 ـ 4/9/1341 ـ ص 3.
[28]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2782 ـ 30/8/1341 ـ ص 4.
[29]ـ روزنامه مرد مبارز ـ ش 669 ـ 1/9/1341 ـ ص 1.
[30]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2782 ـ 30/8/1341 ـ ص 4.
[31]ـ روزنامه بورس ـ ش 327 ـ 30/8/1341 ـ ص 1 و 2.
[32]ـ رکیهان ـ ش 5807 ـ 30/8/1341 ـ ص 11.
[33]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2782 ـ 30/8/1341 ـ ص 2.
[34]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10955 ـ 30/8/1341 ـ ص 20.
[35]ـ روزنامه پست تهران ـ ش 2783 ـ 1/9/1341 ـ ص 4.
[36]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10956 ـ 1/9/1341 ـ ص 17؛ روزنامه پیغام امروز ـ ش 809 ـ 1/9/1341 ـ ص 1 و 8.
[37]ـ روزنامه بورس ـ ش 327 ـ 30/8/1341 ـ ص 1.
[38]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5807 ـ 30/8/1341 ـ ص 16.
[39]ـ روزنامه پیغام امروز ـ ش 808 ـ 30/8/1341 ـ ص 4.
