جمعه 31 شهریور 1340 / 11 ربیعالثانى 1381 / 22 سپتامبر 1961
4 بازدید
گزارش وزیر امور خارجه از فشار شوروی به ایران برای خروج از سنتو
خبرگزارى یونایتدپرس از سازمان ملل متحد در نیویورک خبر داد که حسین قدس نخعى ـ وزیر امور خارجه ایران ـ در جلسه امروز شانزدهمین دوره اجلاسیه مجمع عمومى سازمان ملل متحد سخنرانى کرد. او خرابکاری‌هاى وقفه‌ناپذیرى را که به صورت تبلیغات خصمانه رادیویى و حملات بعضى از مطبوعات غیرمسئول است، در مجمع عمومى سازمان ملل عنوان و از این خرابکاری‌ها شکایت نمود. وزیر امور خارجه ایران، صریحاً از دولت شوروى اسمى به میان نیاورد، اما آشکارا اشاره کرد که همسایه شمالى ایران فشارهاى شدیدى بر کشور وى اعمال مى‌دارد تا آن را مجبور به خروج از اتحادیه غربى سازمان پیمان مرکزى (سنتو) نماید. نخعى ضمن نطق خود، دولت‌هاى بزرگ را متهم کرد که در مورد خلع سلاح رفتار غیرمعقول و غیر مؤثرى دارند. وى خاطرنشان کرد که روسیه با تجدید آزمایش‌هاى اتمى خود مسابقات تسلیحاتى را تشدید و تسریع کرده است. وزیر امور خارجه ایران گفت: «آنچه اکنون حاکم بر مناسبات کشورهاى بزرگ است، تفاهم آنها براى لزوم تجسس راه‌هاى جدید جهت خلع سلاح نیست. بلکه عامل مسلط بر مناسبات، حرارتى است که در مسابقه تسلیحاتى به خرج مى‌دهند. روش غیرمعقول و نادرستى که دولت‌هاى بزرگ در قبال مسئله خلع سلاح در پیش گرفته‌اند به هیچ وجه قابل توجیه و قانع‌کننده نیست.» حسین قدس نخعى در این جلسه با طرح شوروى براى واگذارى وظایف سازمان ملل متحد به یک هیئت سه جانبه، مخالفت و نظر ایران را راجع به مسائل بین‌المللى مطرح در این دوره اجلاسیه اعلام کرد.[i]
مذاکره وزراى امور خارجه ایران و امریکا
امروز و در خارج از جلسه مجمع عمومى سازمان ملل متحد، وزراى خارجه ایران ـ حسین قدس نخعى ـ و امریکا ـ دین راسک ـ ملاقات و مذاکره کردند. وزیر امور خارجه ایران که ریاست هیئت نمایندگى ایران را در شانزدهمین دوره مجمع عمومى سازمان ملل متحد به عهده دارد، درباره روابط ایران و امریکا، کمک‌هاى امریکا، اوضاع خاورمیانه و جنگ تبلیغاتى شوروى علیه ایران با وزیر امور خارجه امریکا مذاکره کرد.[ii]
پایان مذاکرات مدیران شرکت ملى نفت ایران با نمایندگان کنسرسیوم بین‌المللى نفت
خبرگزارى یونایتدپرس از لندن خبر داد که مذاکرات ایران با شرکت‌هاى نفتى که مشترکاً مناطق نفت‌خیز جنوب ایران و پالایشگاه آبادان را اداره مى‌کنند (کنسرسیوم بین‌المللى نفت) امروز پایان یافت. در بیانیه‌اى که در پایان مذاکرات منتشر گردید، گفته مى‌شود، از جمله موضوعاتى که در کنفرانس نفتى لندن مورد بحث قرار گرفت، دورنماى تسهیلاتى براى ازدیاد تولید نفت ایران است. در این بیانیه، درآمد بیشتر براى ایران از محل نفت در عبارت «تولید بیشتر براى ایران» مشخص شده است.
خبرگزارى یونایتدپرس افزوده است: «هنوز دامنه وسعت توافق‌هاى کنفرانس لندن معلوم نشده و باید بعداً روشن گردد. ولى در بیانیه منتشره گفته مى‌شود که مذاکرات در محیطى بسیار دوستانه صورت گرفته است.»[iii]
درباره مذاکرات یک روزنامه ایرانى هم خبر داد که طرفین مذاکره از هرگونه اظهارنظر پیرامون اینکه نتیجه مثبتى به دست آمده یا نه و در مورد اختلافات موجود توافق نظر حاصل شده یا نشده، خوددارى کرده‌اند. این روزنامه بخش فاش شده مذاکرات را شامل استفاده از گاز در سال‌هاى آینده و موضوعات مربوط به تسهیلات غیرصنعتى عنوان کرده است.[iv]
مذاکرات بین مدیران شرکت ملى نفت ایران، تحت ریاست عبدالله انتظام ـ مدیرعامل شرکت ملى نفت ایران ـ و نمایندگان کنسرسیوم بین‌المللى کمپانی‌هاى نفت غربى که عهده‌دار عملیات صنعت نفت ملى شده هستند، 27 شهریور در لندن آغاز شد.
به گفته برنامه فارسى رادیو لندن، این اولین مسافرت نمایندگان شرکت ملى نفت به لندن است که همه ساله تجدید خواهد شد.[v]
پیش از مذاکرات، اعلام شده بود که در جلسه‌هاى مذاکره، نظریات دولت و شرکت ملى نفت ایران دایر بر اضافه کردن تولید صنایع نفت ایران و ایجاد تأسیسات جدیدى براى تامین تولید در آتیه ابراز خواهد شد. در ضمن، چون در مدت نزدیک به هفت سال که از تاریخ اجراى قرارداد فروش نفت و گاز با اعضاى کنسرسیوم بین‌المللى نفت گذشته، به مرور تباین نظرى بین شرکت ملى نفت ایران و دولت از یک طرف و اعضاى کنسرسیوم از طرف دیگر راجع به تفسیر و اجراى بعضى از مواد قرارداد و تعهدات طرفین پیش آمده، شرکت ملى نفت ایران، تصمیم گرفته است که از این فرصت، یعنى اجتماع نمایندگان همه اعضاى کنسرسیوم استفاده نموده و نسبت به رفع اختلافات مذکور مذاکراتى به عمل آورد.[vi]
موضوع انتخابات، دستاویزی برای مخالفت با دولت امینی
به نظر یکى از مجله‌هاى چاپ امروز: «دولت امینى در میان دولت‌هاى دیگر بیش از همه مخالف دارد و مخالفان هر روز خبرهایى از تغییر و بعضى وقت‌ها هم از ترمیم دارند. مخالفان دولت دسته‌هاى متشکل و مختلفى را تشکیل مى‌دهند و سر و صداهایى هم دارند. جلساتى هم با حضور طرفداران خود درست مى‌کنند. اما کارشان به یک سلسله انتقاد پایان مى‌یابد. نخست‌وزیر خود از این سر و صداها بیش از همه اطلاع دارد و آن را بدیهى مى‌داند. مسئله‌اى که بیشتر مورد بحث و به اصطلاح دستاویز مخالفان دولت است، موضوع انتخابات مى‌باشد. مخالفان مى‌گویند دولت طبق اصل 48 قانون اساسى باید سه ماه بعد از انحلال، مجلس را افتتاح کند. در حالى که اکنون 4 ماه از انحلال مجلسین مى‌گذرد و هیچ خبرى هم نیست.»[vii]
اجتماع منتقدان دولت در خانه فتح‌الله فرود
خبر رسید که امروز، مثل جمعه‌هاى گذشته، اجتماعى در خانه فتح‌الله فرود، واقع در خیابان حافظ، چهارراه عزیزخان برپا شد. سخنران اصلى این اجتماع اسدالله رشیدیان ـ نماینده سابق تهران ـ بود. او گفت: «ما در اینجا جمع شده‌ایم تا اشتباهات و لغزش‌هاى عمدى و غیرعمدى دولت را یادآور شویم. ما از دولت مى‌خواهیم که بیش از این با حیات سیاسى قومى شوخى نکند و هر چه زودتر انتخابات را در محیط آزاد شروع کند. ما به دولت مى‌گوییم به جاى این همه حرف‌زدن‌ها سکوت کند و لااقل در یک مورد قدم مثبت نشان بدهد. ما از اعلى‌حضرت خواستاریم که تسریع در صدور فرمان انتخابات را وجهه همت خود قرار دهد. زیرا رژیم مشروطه سلطنتى بدون انعقاد جلسات مجلسین، مفهوم دیگرى پیدا مى‌کند که با روح دمکراسى شاهنشاه تباین دارد. ما به ادعاهاى دولت، وقتى که عملى پشت سر آن دیده نشود، جز خنده، جز قهقهه، جز تمسخر، نمى‌توانیم تحویل بدهیم. ما مبارزه با بى‌سوادى را جز ایجاد یک صحنه مضحک و شرم‌آور به چیز دیگرى نمى‌توانیم تعبیر کنیم. زیرا کدام‌یک از شماها مى‌توانید فرزندانتان را به مدرسه بسپارید؟ کدام‌یک از شماها هستید که آرزومند نباشید فرزندانتان را به مدارس بسپارید؛ مدرسه نیست، معلم نیست، جا و مکان نیست، حقوق کمرشکن مطالبه مى‌شود و از همه مهم‌تر وقتى که بچه نان ندارد، خانه براى سکونت ندارد، کفش و جوراب و لباس ندارد، چگونه انتظار دارید تعلیمات اجبارى را عملى کنید.
آقاى امینى، راه حکومت این نیست که حضرت اشرف مى‌روید، این راه، راه حضرت اشرف‌هاست و زمان، این رویه را محکوم مى‌کند.
گذشت وقتى که با حرف مى‌شد مردم را اداره کرد. امروز همه با بینایى مترصد اقدامات هیئت شما هستند. اگر نمى‌توانید به خواست‌هاى مردم، جامه عمل بپوشانید، بهتر است صندلى را ترک گویید. بیایید به جاى حرف، عمل کنید و آن وقت این خانه و به قول شما هشتاد مرکز دیگرى که در تهران علیه شما تشکیل مى‌شود، خالى خواهد شد و کسى حتى حاضر نخواهد بود احوالى از ما بپرسد.»[viii]
به نوشته روزنامه‌ها، اسدالله رشیدیان در این اجتماع، همچنین گفت:
«دولتى که مخالف مجلس باشد و قانون اساسى را زیر پا بگذارد، چنین دولتى یاغى است و در مدتى که این دولت بر سر کار باشد، باید گفت که حکومت استبدادى است.»[ix]
ایران بهترین خریدار کالاهاى آلمانى
سفارت ایران در کلن، امروز گزارش اقتصادى از وضع عمومى اقتصاد آلمان را در نیمه اول سال 1961 به وزارت امور خارجه ایران ارسال کرد.
در بخش پایانى این گزارش آمده است: «طبق گزارش انجمن تجارت با خاورمیانه، تجارت خارجى آلمان با ایران، مرتبه اول را در خاورمیانه دارد. صادرات آلمان در نیمه اول سال 1961 به میزان 115 میلیون مارک بیشتر از نیمه اول سال گذشته مى‌باشد و به واردات آلمان نیز 100 میلیون مارک اضافه شده است. واردات نفت آلمان از ایران افزایش یافته [و] با وجود کنترل واردات به ایران، مع‌ذلک ایران بهترین خریدار کالاهاى آلمانى است و صادرات آلمان [هم] اضافه شده است.»[x]
[i]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10610 ـ 1/7/1340 ـ ص 1.
[ii]ـ روزنامه کیهان ـ ش 5462 ـ 1/7/1340 ـ ص 1و 2.
[iii]ـ بولتن خبرگزارى پارس محرمانه ـ ش 154 ـ 2/7/1340 ـ ص 2و 3.
[iv]ـ روزنامه بورس ـ ش 54 ـ 3/7/1340 ـ ص 1و 4.
[v]ـ روزنامه اطلاعات ـ ش 10608 ـ 29/6/1340 ـ ص 1و 17.
[vi]ـ همان ـ ش 10601 ـ 21/6/1340 ـ ص 1و 17.
[vii]ـ مجله اطلاعات هفتگى ـ ش 1041 ـ 31/6/1340 ـ ص 8.
[viii]ـ روزنامه اراده آذربایجان ـ ش 419 ـ 1/7/1340 ـ ص 1و 3.
[ix]ـ روزنامه فرمان ـ ش 2923 ـ 6/7/1340 ـ ص 3.
[x]ـ ظهیرنژاد ارشادی، مینا- گزیده اسناد روابط ایران و آلمان ـ ج 3 ـ تهران- وزارت امور خارجه- ص 121.
